Kwalifikacje nauczycieli - projekt nowego rozporządzenia

Najważniejsze, planowane zmiany w wymaganiach kwalifikacyjnych nauczycieli to:

1. określenie na poziomie studiów magisterskich kwalifikacji do zajmowania stanowiska nauczyciela w przedszkolach, szkołach podstawowych, gimnazjach, zasadniczych szkołach zawodowych i placówkach;
2. określenie wymagań kwalifikacyjnych do prowadzenia zajęć z wychowania fizycznego, innych niż obowiązkowe zajęcia wychowania fizycznego, rozwijających zainteresowania i uzdolnienia uczniów oraz zajęć szkolenia sportowego w szkołach sportowych, oddziałach sportowych w szkołach ogólnodostępnych i szkołach mistrzostwa sportowego;
3. określenie wymagań kwalifikacyjnych do nauczania języków obcych w przedszkolach i klasach I-III szkół podstawowych, z uwzględnieniem możliwości kształcenia nauczycieli wychowania przedszkolnego i edukacji wczesnoszkolnej w zakresie dwóch specjalności lub kształcenia na studiach magisterskich na kierunku pedagogika w zakresie języka obcego;
4. określenie wymagań kwalifikacyjnych do zajmowania stanowiska nauczyciela-psychologa, nauczyciela-pedagoga i nauczyciela-logopedy w przedszkolach;
5. określenie wymagań kwalifikacyjnych do zajmowania stanowiska nauczyciela-bibliotekarza w szkolnych punktach konsultacyjnych;
6. określenie wymagań kwalifikacyjnych do prowadzenia zajęć rewalidacyjnych w przedszkolach, szkołach i placówkach ogólnodostępnych;
7. wprowadzenie uzupełnienia do załącznika do rozporządzenia określającego wykaz świadectw potwierdzających wymaganą od nauczycieli znajomość języka obcego.

Od roku akademickiego 2012/2013 obowiązują przepisy rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z 17 stycznia 2012 r. w sprawie standardów kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela (Dz. U. poz. 131), zgodnie z którym, kształcenie na studiach pierwszego stopnia obejmuje wyłącznie przygotowanie do wykonywania zawodu nauczyciela w przedszkolach i szkołach podstawowych, a na studiach drugiego stopnia i jednolitych studiach magisterskich – do pracy we wszystkich typach szkół i placówek. W związku z tym, że w roku akademickim 2014/2015 pierwsi absolwenci ukończyli studia pierwszego stopnia realizowane na podstawie ww. standardów kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela, konieczne było dostosowanie wymagań kwalifikacyjnych wobec nauczycieli do zakresu kształcenia realizowanego w systemie szkolnictwa wyższego.

Od 1 września 2016 r. nauczyciele zatrudniani w:

1. przedszkolach,
2. szkołach podstawowych,
3. gimnazjach,
4. zasadniczych szkołach zawodowych (dotyczy nauczycieli przedmiotów ogólnokształcących),
5. placówkach wychowania pozaszkolnego,
6. placówkach zapewniających opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania,
7. szkolnych schroniskach młodzieżowych, młodzieżowych ośrodkach wychowawczych i młodzieżowych ośrodkach socjoterapii, zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich oraz zakładach poprawczych dla nieletnich z upośledzeniem umysłowym
   będą musieli legitymować się dyplomem ukończenia studiów magisterskich oraz posiadać przygotowanie pedagogiczne (§ 3-5 ust. 1, § 6, 10 i 17-19 projektu rozporządzenia).

Dotyczy to także nauczycieli języków obcych (§ 13 projektu rozporządzenia), nauczycieli zatrudnionych w przedszkolach i szkołach specjalnych (§ 16 projektu rozporządzenia), nauczycieli-bibliotekarzy, nauczycieli-pedagogów, nauczycieli-logopedów i nauczycieli-wychowawców w świetlicach szkolnych i internatach (§ 8, 21, 22 i 26 projektu rozporządzenia).

W projekcie rozporządzenia wymagania kwalifikacyjne określono jako konieczność ukończenia studiów wyższych na kierunku (specjalności) zgodnym z nauczanym przedmiotem lub prowadzonymi zajęciami lub ukończenia studiów wyższych na kierunku, którego zakres określony w standardzie kształcenia dla tego kierunku studiów w grupie treści podstawowych i kierunkowych obejmuje treści nauczanego przedmiotu lub prowadzonych zajęć, lub efekty kształcenia w zakresie wiedzy i umiejętności odnoszą się do treści nauczanego przedmiotu lub prowadzonych zajęć. Proponowana zmiana podyktowana jest potrzebą dostosowania przepisów projektu rozporządzenia do terminologii wynikającej z rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 2 listopada 2011 r. w sprawie Krajowych Ram Kwalifikacji dla Szkolnictwa Wyższego (Dz. U. Nr 253, poz. 1520).

Kwalifikacje do prowadzenia zajęć z wychowania fizycznego, innych niż obowiązkowe zajęcia wychowania fizycznego, rozwijających zainteresowania i uzdolnienia uczniów oraz zajęć szkolenia sportowego w szkołach sportowych, oddziałach sportowych w szkołach ogólnodostępnych oraz szkołach mistrzostwa sportowego będą posiadały osoby mające:

1. kwalifikacje wymagane do zajmowania stanowiska nauczyciela wychowania fizycznego w danym typie szkoły
   albo
2. świadectwo dojrzałości i tytułu zawodowego trenera lub instruktora w określonej dyscyplinie sportu, uzyskany na podstawie przepisów obowiązujących przed dniem wejścia w życie ustawy z 13 czerwca 2013 r. o zmianie ustaw regulujących wykonywanie niektórych zawodów (Dz.U. z 2013 r., poz. 829).

W przypadku trenerów i instruktorów spełniających wymogi zmienionego przepisu art. 41 ust. 3 ustawy z 25 czerwca 2010 r. o sporcie, tj. po deregulacji, będzie istniała możliwość ich zatrudnienia na podstawie art. 7 ust. 1a i ust. 1a ustawy o systemie oświaty.

Od 1 września 2016 r., kwalifikacje do nauczania języków obcych w edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej posiadać ma także osoba, która:

• ukończyła studia magisterskie na kierunku pedagogika w zakresie dającym przygotowanie do nauczania w przedszkolach i klasach I-III szkoły podstawowej z dodatkową specjalnością nauczycielską z danego języka obcego;
• ukończyła studia magisterskie na kierunku pedagogika w zakresie nauczania języka obcego w przedszkolach lub klasach I-III szkół podstawowych
  (§13 ust. 2 projektu rozporządzenia).

W projekcie rozporządzenia zdefiniowano określenie „oligofrenopedagogika” (§ 2 pkt 9 projektu rozporządzenia), przez które należy rozumieć „edukację i rehabilitację (rewalidację) osób z niepełnosprawnością intelektualną”; definicja ta jest spójna z uregulowaniami dotyczącymi kształcenia nauczycieli w szkołach wyższych. W związku z tym, że uczelnie kształciły i nadal kształcą na studiach i studiach podyplomowych również w zakresie oligofrenopedagogiki, nie jest możliwa całkowita rezygnacja ze stosowania tego terminu.

W projekcie rozporządzenia określono kwalifikacje do prowadzenia zajęć:

• rewalidacyjnych, uwzględniających indywidualne potrzeby rozwojowe oraz możliwości psychofizyczne uczniów niepełnosprawnych, w przedszkolach, szkołach i placówkach (§ 24 ust. 1 projektu rozporządzenia), poprzez wskazanie, że osoby prowadzące zajęcia rewalidacyjne powinny posiadać kwalifikacje określone dla nauczycieli szkół specjalnych lub placówek odpowiednich dla niepełnosprawności uczniów.
  oraz
• resocjalizacyjnych i socjoterapeutycznych odpowiednio dla uczniów niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym w szkołach i placówkach (§ 24 ust. 2 projektu rozporządzenia), poprzez wprowadzenie obowiązku posiadania kwalifikacji określonych jak dla szkół wchodzących w skład odpowiednio młodzieżowych ośrodków wychowawczych lub młodzieżowych ośrodków socjoterapii.

Załącznik do rozporządzenia, który zawiera wykaz świadectw znajomości języków obcych potwierdzających kwalifikacje do nauczania danego języka obcego został wzbogacony o świadectwa z egzaminów przeprowadzanych przez The European Language Certificates (telc GmbH):

• z języka angielskiego i języka niemieckiego na poziomie podstawowym, zaawansowanym i biegłym;
• z języka francuskiego, języka hiszpańskiego i języka włoskiego na poziomie podstawowym.

Zgodnie z przepisami przejściowymi

• nauczyciele zatrudnieni w dniu wejścia w życie rozporządzenia, którzy spełniali wymagania kwalifikacyjne na podstawie dotychczasowych przepisów, zachowują nabyte kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela (§ 29 pkt 1 projektu rozporządzenia),
• nauczyciele zatrudnieni w zakładach kształcenia nauczycieli w dniu wejścia w życie rozporządzenia zachowają nabyte kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w tych zakładach, o ile spełniali wymagania kwalifikacyjne określone w § 2 ust. 1 lub § 11 ust. 1 dotychczas obowiązującego rozporządzenia;
• osoby, które uzyskały kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela na podstawie dotychczasowych przepisów, posiadają kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela (§ 30 projektu rozporządzenia).

Źródło:

• Projekt rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli (wersja z dnia 12 sierpnia 2015 r., skierowana do konsultacji społecznych i uzgodnień międzyresortowych).