Już za rok pracownicy będą mogli korzystać dłuższych urlopów związanych z rodzicielstwem. Projektowane zmiany Kodeksu pracy mają umożliwić obojgu rodzicom skorzystanie z płatnego urlopu przez okres jednego roku, tj. tak jak dotychczas, z urlopu macierzyńskiego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz z nowej instytucji tj. urlopu rodzicielskiego. Łączny wymiar tych urlopów wyniesie 52 tygodnie w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie, natomiast w przypadku porodów mnogich wymiar ten wyniesie od 65 do 71 tygodni, w zależności od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie.

Dodatkowy urlop macierzyński także w częściach

Zgodnie z planowanymi zmianami, dodatkowy urlop macierzyński będzie wynosił do:

6 tygodni - w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
8 tygodni - w przypadku porodu mnogiego.

Zachowano zasadę, że z dodatkowego urlopu macierzyńskiego można skorzystać wyłącznie bezpośrednio po urlopie macierzyńskim oraz możliwość łączenia tego urlopu z pracą u dotychczasowego pracodawcy (w wymiarze wskazanym przez pracownika - nie wyższym niż ½ etatu).

Nowym rozwiązaniem będzie możliwość korzystania z tego urlopu w dwóch częściach (obejmujących tydzień lub jego wielokrotność). Dzięki temu z urlopu będą mogli skorzystać oboje rodzice na równych prawach - lecz nie w tym samym czasie. Ta zmiana ma wejść w życie 1 stycznia 2014 r.

Możliwe będzie zarówno wykorzystanie pełnego wymiaru dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub tylko jednej jego części przez jednego z rodziców, jak i podzielenie się tym urlopem między rodzicami dziecka.

Urlop rodzicielski - do 26 tygodni

Projektowana ustawa wprowadza nowy rodzaj urlopu dla rodziców dziecka - tj. urlop rodzicielski. Wymiar tego urlopu miałby wynosić do 26 tygodni bez względu na liczbę urodzonych przy jednym porodzie dzieci. Warunkiem skorzystania z tego urlopu byłoby wykorzystanie w pełnym wymiarze dodatkowego urlopu macierzyńskiego (dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego). Z urlopu tego mogłaby skorzystać zarówno pracownica - matka, jak i pracownik - ojciec dziecka na równych prawach.

Urlop rodzicielski - max 3 części i pełna ochrona

Z urlopu rodzicielskiego będzie można skorzystać jednorazowo - w pełnym wymiarze lub w nie więcej niż 3 częściach, z czego każda musi wynosić co najmniej 8 tygodni i przypadać jedna po drugiej. W ten sposób pracownicy rodzice będą mogli podzielić się między sobą prawem do tego urlopu, przy czym nie będą mogli w jednym czasie korzystać z tego urlopu. Dla pracowników korzystających z urlopu rodzicielskiego została przewidziana ochrona przed zwolnieniem z pracy taka jak dla pracowników korzystających z pozostałych uprawnień rodzicielskich.

Aby wykorzystać pełny wymiar wszystkich dostępnych urlopów związanych z rodzicielstwem, musi zachodzić ciągłość korzystania z urlopów - od urlopu macierzyńskiego, przez dodatkowy urlop macierzyński po urlop rodzicielski. Z urlopów tych będzie można korzystać w częściach przez oboje rodziców, jednakże tylko wtedy, gdy będą one przypadać bezpośrednio po sobie.

Zasady udzielania urlopów związanych z rodzicielstwem

Jeden wniosek o wszystkie urlopy związane z rodzicielstwem

Projekt ustawy zakłada, że pracownica co najmniej na 14 dni przed przewidywaną datą porodu będzie mogła złożyć jeden wniosek o udzielenie bezpośrednio po urlopie macierzyńskim zarówno dodatkowego urlopu macierzyńskiego, jak i urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze. Pracownica będzie mogła zmienić zdanie i na co najmniej 7 dni przed powrotem do pracy będzie mogła zrezygnować z dodatkowego urlopu lub urlopu rodzicielskiego bądź ich części i tym samym umożliwić skorzystanie z ww. urlopów pracownikowi - ojcu dziecka.

Decyzje o korzystaniu z poszczególnych urlopów lub ich części

Pracownicy nie musza jednak od razu decydować, czy skorzystać w pełnym wymiarze ze wszystkich urlopów rodzicielskich. O dodatkowy urlop macierzyński oraz o urlop rodzicielski będzie można wnioskować nie później niż na 14 dni przed planowanym terminem rozpoczęcia korzystania z ww. urlopów lub ich części.

Wysokość zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego

W zależności od tego, czy rodzice dziecka podejmą od razu decyzję o skorzystaniu z urlopu rodzicielskiego, czy też dopiero w trakcie korzystania z urlopu macierzyńskiego, wysokość zasiłku macierzyńskiego za ten okres będzie zróżnicowana tj. będzie wynosić

60% podstawy wymiaru zasiłku, przy zasiłku macierzyńskim w okresie odpowiadającym okresowi urlopu macierzyńskiego i urlopu dodatkowego na poziomie 100 % podstawy wymiaru - tj. w przypadku podjęcia decyzji o korzystaniu z urlopu rodzicielskiego w trakcie urlopu macierzyńskiego lub dodatkowego urlopu macierzyńskiego;
80% podstawy wymiaru zasiłku w przypadku ubezpieczonej, która we wniosku złożonym przed przewidywaną datą porodu wystąpi o udzielenie jej bezpośrednio po zasiłku macierzyńskim, dodatkowego zasiłku macierzyńskiego w pełnym wymiarze, a bezpośrednio po takim zasiłku - zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze -tj. w przypadku, gdy przed porodem pracownica zadeklaruje chęć korzystania z urlopu rodzicielskiego. Zasiłek macierzyński za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego oraz dodatkowego urlopu macierzyńskiego w wyżej opisanym przypadku - będzie wynosił 80% podstawy wymiaru.

Decydując przed przewidywaną datą porodu na urlop rodzicielski - przez cały okres urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego, pracownica otrzyma zasiłek macierzyński w wysokości 80% podstawy wymiaru. Jeśli decyzja o urlopie rodzicielskim zapadnie później - za czas urlopu macierzyńskiego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego pracownica otrzyma zasiłek w wysokości 100% podstawy wymiaru, a za urlop rodzicielski - 60% podstawy wymiaru.

Wcześniejszy powrót do pracy - wyrównanie zasiłku

Projektowane przepisy w sprawie zasiłku macierzyńskiego odnoszą się także do sytuacji, gdy pracownica wnioskująca przed planowanym terminem porodu o wszystkie możliwe urlopy związane z rodzicielstwem w pełnym wymiarze zechce wcześniej wrócić do pracy. Jeżeli pracownik - ojciec nie skorzysta z pozostałego do wykorzystania okresu dodatkowego urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego lub urlopu rodzicielskiego, wówczas pracownica otrzyma wyrównanie wypłaconej kwoty zasiłków macierzyńskich w wysokości 80% podstawy wymiaru do 100% podstawy wymiaru za wykorzystany okres pobierania zasiłków, w formie jednorazowej wypłaty.

Urlop rodzicielski także dla osób które urodzą dziecko przed 1 września 2013

Z nowych rozwiązań będą mogli korzystać także pracownicy, którzy w dniu wejścia w życie ustawy będą przebywać na urlopie macierzyńskim (urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego), a także na dodatkowym urlopie macierzyńskim (dodatkowym urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego) wg poniższych zasad:

Pracownicy korzystający w dniu wejścia w życie ustawy z urlopu macierzyńskiego albo z urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego będą uprawnieni do korzystania z dodatkowego urlopu macierzyńskiego albo z dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego - zgodnie z nowymi regulacjami prawnymi.
Pracownicy korzystający w dniu wejścia w życie ustawy z dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub z dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego - będą mieli prawo wnioskowania o udzielenie części takiego urlopu w wymiarze odpowiadającym różnicy między wymiarem urlopu wprowadzonym projektowaną ustawą a wymiarem udzielonego urlopu. Proponuje się, aby uprawnieni pracownicy mieli prawo złożenia wniosku o udzielenie części urlopu w terminie nie krótszym niż 3 dni przed rozpoczęciem korzystania z takiej części urlopu.
Pracownicy korzystający w dniu wejścia w życie ustawy z dodatkowego urlopu macierzyńskiego i z dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego mogliby także wnioskować o udzielenie im urlopu rodzicielskiego. Proponuje się, aby był to termin nie krótszy niż 3 dni przed rozpoczęciem korzystania z takiego urlopu.

Projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa(projekt z 8 listopada 2012 r.)

Anna Trochimiuk