Nadzór pedagogiczny - projekt nowego rozporządzenia

Projektowane rozporządzenie nie zmienia istoty rozwiązań przyjętych w nadzorze pedagogicznym sprawowanym na podstawie obowiązującego rozporządzenia z 2009 r. Nadzór pedagogiczny będzie prowadzony, jak dotychczas, w trzech formach:

1. Ewaluacji działalności szkół i placówek;
2. Kontroli przestrzegania przepisów prawa;
3. Wspomagania pracy szkół i placówek.

Zmieni się jednak:

1. Zakres ewaluacji zewnętrznej;
2. Stopniowanie oceny spełniania wymagań wobec szkół;
3. Sposób formułowania wyników ewaluacji;
4. Zasady sporządzania programu i harmonogramu poprawy efektywności kształcenia lub wychowania;
5. Postępowanie, gdy w czasie ewaluacji zewnętrznej okaże się, że działania szkoły mają wpływ na wiarygodność jej wyników.

Zgodnie z projektem, ewaluacja to proces gromadzenia, analizowania i komunikowania informacji na temat wartości działań podejmowanych przez szkołę lub placówkę. Wyniki ewaluacji mają być wykorzystywane w procesie podejmowania decyzji skierowanych na zapewnienie wysokiej jakości organizacji procesów kształcenia, wychowania i opieki oraz ich efektów w szkole (§2 pkt 4 projektu rozporządzenia o nadzorze pedagogicznym, dalej jako: projekt).

Od 1 września 2015 r. ewaluacja zewnętrzna będzie obejmować:

1. Zbieranie i analizowanie informacji o działaniach szkoły lub placówki w zakresie wymagań określonych w art. 21a ust. 3 ustawy o systemie oświaty w brzmieniu po nowelizacji (dalej: wymagania);
2. Opis działań podejmowanych przez szkołę lub placówkę w zakresie badanych wymagań;
3. Ustalenie czy szkoła spełnia ww. wymagania (tj. czy realizuje każde z badanych wymagań co najmniej na poziomie podstawowym);
4. Przygotowanie raportu z przeprowadzonej ewaluacji
   (§7 projektu).

Nowe rozporządzenie o nadzorze pedagogicznym odchodzi od dotychczasowej 5-stopniowej skali poziomu spełniania wymagań tj. od niskiego do bardzo wysokiego wraz  z przypisanymi im symbolami literowymi od E do A. Ma to pozwolić na koncentrację uwagi na zawartych w raporcie z ewaluacji szkoły informacjach o jakości pracy placówki zamiast na uproszczonej ocenie sumującej.  Dzięki temu zapoznanie się z raportem będzie wymagało przeczytania jego treści, co będzie mobilizowało do refleksji nad wynikami oraz wprowadzenia konkretnych zmian.

Raport z ewaluacji będzie zawierać:

1. Wyniki obejmujące:
   1. Opis działań szkoły w zakresie badanych wymagań;
   2. Ustalenie czy szkoła lub placówka spełnia badane wymagania;
2. Wnioski z ewaluacji
   (§11 projektu).

Analogicznie jak dotychczas, jeżeli dana placówka nie spełni co najmniej na poziomie podstawowym wymienionych wymagań, organ sprawujący nadzór pedagogiczny poleci dyrektorowi szkoły lub placówki publicznej opracowanie programu i harmonogramu poprawy efektywności kształcenia lub wychowania zgodnie z art. 34 ust. 2 ustawy o systemie oświaty, przy czym od 1 września 2015 r. wskaże także termin realizacji tego polecenia. W przypadku placówek niepublicznych - organ sprawujący nadzór pedagogiczny wyda polecenie, o którym mowa w art. 83 ust. 1 pkt 3 ustawy o systemie oświaty i również wyznaczy termin na jego realizację (§12 ust. 1 projektu).

Przypomnijmy, że zgodnie z art. 34 ust. 2 ustawy o systemie oświaty w przypadku stwierdzenia niedostatecznych efektów kształcenia lub wychowania w szkole lub placówce organ sprawujący nadzór pedagogiczny poleca dyrektorowi szkoły lub placówki opracowanie, w uzgodnieniu z organem prowadzącym, programu i harmonogramu poprawy efektywności kształcenia lub wychowania. Wdrożenie programu następuje w terminach określonych w harmonogramie, zaakceptowanych przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny. Program musi uwzględnić uwagi i wnioski zgłoszone przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny.

Zgodnie zaś z art. 83 ust. 1 pkt 3 ustawy o systemie oświaty, wpis do ewidencji podlega wykreśleniu w przypadku stwierdzenia, w trybie nadzoru pedagogicznego, że działalność szkoły lub placówki jest sprzeczna z przepisami ustawy lub statutem, a w szkole podstawowej, gimnazjum oraz szkole artystycznej realizującej kształcenie ogólne w zakresie szkoły podstawowej lub gimnazjum - również w przypadku gdy nie jest wypełnione zobowiązanie, o którym mowa w art. 82 ust. 2 pkt 6, jeżeli osoba prowadząca szkołę lub placówkę w wyznaczonym terminie nie zastosowała się do poleceń organu sprawującego nadzór pedagogiczny.

Nowością jest wprowadzenie rozwiązania, które umożliwi przerwanie ewaluacji zewnętrznej w przypadku powzięcia informacji o działaniach szkoły mających wpływ na wiarygodność wyników ewaluacji. W takiej sytuacji, organ sprawujący nadzór pedagogiczny niezwłocznie przekaże dyrektorowi szkoły oraz organowi prowadzącemu pisemne powiadomienie o przerwaniu i przyczynach przerwania ewaluacji. Konsekwencją przerwania ewaluacji będzie przeprowadzenie ewaluacji całościowej w innym terminie (§10 projektu).

Jak wyjaśnia resort edukacji, założeniem ewaluacji zewnętrznej jest zgromadzenie i przedstawienie wiarygodnych informacji, a zebrany materiał badawczy powinien być obiektywnym obrazem szkoły, gdyż zwiększy to szansę na modyfikację dotychczasowych działań czy podjęcia nowatorskich inicjatyw. Dotychczasowe doświadczenia wizytatorów pokazują jednak, że dyrektor szkoły oraz pracownicy niekiedy utrudniają lub wręcz uniemożliwiają zebranie wiarygodnych danych i informacji m.in. poprzez przekazywanie nieprawdziwych informacji, przekazywanie z góry ustalonych odpowiedzi, które nie są poprawne lecz niezgodne z prawdą, kopiowanie fragmentów dokumentów (często cudzych).

Projektowane przepisy pozostawiają w dotychczasowym kształcie procedury i terminy dotyczące obowiązków dyrektora szkoły w zakresie sprawowanego nadzoru oraz ewaluacji wewnętrznej. W tym, dyrektor szkoły nadal będzie uprzedzany o zamiarze przeprowadzenia planowej ewaluacji zewnętrznej i kontroli odpowiednio w terminie 30 dni i 7 dni przed planowanym jej rozpoczęciem (§21 ust. 5 projektu). Dyrektor szkoły, tak jak dotychczas, będzie miał obowiązek:

• Do 15 września sporządzać na każdy rok szkolny plan nadzoru  pedagogicznego i przedstawiać go na zebraniu rady pedagogicznej;
• Do 31 sierpnia przedstawić wyniki i wnioski ze sprawowanego nadzoru pedagogicznego na zebraniu rady pedagogicznej
  (§24 i §25 projektu).

Źródło:

• Projekt rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie nadzoru pedagogiczne (projekt z 2 kwietnia 2015 r. wersja skierowana do konsultacji społecznych oraz uzgodnień międzyresortowych).