Dotychczasowe zasady były niezgodne z Konstytucją
Trybunał Konstytucyjny 2 października 2012 r. orzekł, że rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich jest niezgodne z Konstytucją. Katalog kar i nagród powinien bowiem znajdować się w ustawie, a nie w rozporządzeniu. Wykonując wyrok Trybunału, do ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich dodano rozdział, który kompleksowo reguluje zasady nagradzania i karania osób przebywających w ośrodkach dla nieletnich.
Katalog nagród
Nagrody udziela się za właściwe zachowanie nieletniego, wyróżniające wykonywanie obowiązków, wzorowe przestrzeganie regulaminu schroniska dla nieletnich albo zakładu poprawczego lub osiąganie bardzo dobrych wyników w nauce.
Nagrodą jest:
- pochwała;
- list pochwalny do rodziców albo opiekuna;
- list pochwalny do sądu rodzinnego;
- zezwolenie na rozmowę telefoniczną na koszt schroniska lub zakładu;
- nagroda rzeczowa lub pieniężna;
- zgoda na wykonanie przedmiotu lub usługi w warsztatach szkolnych na potrzeby nieletniego lub jego osób najbliższych;
- zgoda na korzystanie z internetu lub gier komputerowych;
- zgoda na udział w imprezach, zajęciach oświatowych i sportowych oraz szkoleniach poza schroniskiem lub zakładem;
- skrócenie lub darowanie uprzednio zastosowanego środka dyscyplinarnego;
- udzielenie przepustki na okres do 3 dni
W przypadku nieletniego przebywającego
w zakładzie poprawczym nagrodą jest również:
- udzielenie urlopu;
- podwyższenie kieszonkowego na okres do 3 miesięcy do wysokości 4,5% kwoty bazowej ustalonej dla kuratorów zawodowych na podstawie przepisów o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej.
Katalog środków dyscyplinarnych
Środek dyscyplinarny stosuje się w przypadku niewykonywania obowiązków wynikających z ustawy lub regulaminu ustalonego w schronisku lub zakładzie, zachowania godzącego w dobro innych osób, ucieczki ze schroniska albo zakładu lub nieusprawiedliwionego niepowrócenia z udzielonego urlopu lub z przepustki.
Środkiem dyscyplinarnym jest:
- upomnienie;
- nagana;
- zawiadomienie rodziców albo opiekuna o niewłaściwym zachowaniu nieletniego;
- zawiadomienie sądu rodzinnego o niewłaściwym zachowaniu nieletniego;
- cofnięcie zezwolenia albo nieudzielanie zezwolenia na rozmowy telefoniczne na koszt schroniska albo zakładu na okres do 1 miesiąca, z wyjątkiem rozmów z rodzicami albo opiekunem;
- obniżenie kieszonkowego, nie więcej niż do 0,5% kwoty bazowej ustalonej dla kuratorów zawodowych na podstawie przepisów o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej, na okres do 3 miesięcy;
- cofnięcie zgody na korzystanie z internetu lub gier komputerowych na okres do 3 miesięcy;
- cofnięcie zgody albo nieudzielanie zgody na udział w imprezach, zajęciach oświatowych i sportowych oraz szkoleniach poza schroniskiem albo zakładem na okres do 3 miesięcy;
- cofnięcie zgody albo nieudzielanie zgody na wyjście poza teren schroniska albo zakładu na okres do 3 miesięcy.
W przypadku nieletniego umieszczonego
w zakładzie poprawczym środkiem dyscyplinarnym jest również nieudzielanie przepustki lub urlopu przez okres nie dłuższy niż 5 miesięcy w razie ucieczki z zakładu lub nieusprawiedliwionego niepowrócenia z udzielonego urlopu lub przepustki z zakładu.
- Ustawa z 30 sierpnia 2013 r. o zmianie ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2013 r., poz. 1165) - art. 1 pkt 23.
Anna Trochimiuk