Były pracownik może dobrowolnie wpłacić pracodawcy niesłusznie wypłacony mu ekwiwalent za odzież i obuwie robocze. Niemniej jednak nie zawsze tak się stanie. Dlatego szkoła może również w pewnych okolicznościach dochodzić zwrotu tego świadczenia na drodze cywilnej.

Na jakich zasadach przysługuje odzież i ekwiwalent

Przepisy prawa pracy nakazują pracodawcy nieodpłatne dostarczenie pracownikowi odzieży roboczej wówczas, gdy ma on podjąć pracę na stanowisku, na którym jego własna odzież mogłaby ulec znacznemu zabrudzeniu lub zniszczeniu. Obowiązek ten wynika z treści art. 237⁶ oraz art. 237⁷ Kodeksu pracy. Natomiast pracownikowi używającemu własnej odzieży i obuwia roboczego pracodawca wypłaca ekwiwalent pieniężny w wysokości uwzględniającej ich aktualne ceny.

Obowiązkiem pracodawcy jest ustalenie rodzajów środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, których stosowanie na określonych stanowiskach jest niezbędne oraz przewidywane okresy użytkowania odzieży i obuwia roboczego. Środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze stanowią własność pracodawcy.

Pracownikowi, któremu powierzono z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze odpowiada w pełnej wysokości za szkodę powstałą w tym mieniu (art. 124 § 1 Kodeksu pracy).

Jak wynika z powyższego, obowiązek zarówno zapewnienia odzieży roboczej jak i jej sfinansowania obciąża pracodawcę. Obowiązkiem pracownika jest rozliczenie się z pracodawcą z powierzonego mu mienia, w tym odzieży roboczej w dniu rozwiązania stosunku pracy.

Ustanie zatrudnienia - zwrot odzieży czy ekwiwalentu

Zarówno odzież, obuwie, jak i przyznane środki ochrony indywidualnej powinny mieć określone w przepisach wewnątrzzakładowych okresy ich użytkowania. W sytuacji gdy dochodzi do rozwiązania stosunku pracy przed upływem tych okresów, pracownik powinien zwrócić pracodawcy przyznaną mu odzież i obuwie robocze lub ochronne. Jeżeli pracownik przedmiotów tych nie odda, to pracodawca ma prawo żądać od pracownika zwrotu wartości nierozliczonej odzieży lub części ekwiwalentu. Dochodzona przez pracodawcę kwota musi uwzględniać zużycie tej odzieży lub obuwia.

Jeśli pracodawca nie rozliczył się z pracownikiem do dnia rozwiązania stosunku pracy, to powinien dochodzić należności na drodze cywilnej, chyba że były pracownik dobrowolnie rozliczy się z pracodawcą po ustaniu stosunku pracy.

Nadpłata ekwiwalentu w wyniku błędu pracodawcy

Natomiast inną sytuacją będzie wypłacenie pracownikowi ekwiwalentu w wyniku błędu pracodawcy. W takim przypadku pracodawca nie może żądać od pracownika zwrotu nadpłaconego ekwiwalentu za odzież ochronną i obuwie, który został błędnie wypłacony, a nieświadomy tego faktu pracownik rozdysponował już kwotę tego ekwiwalentu zgodnie z przeznaczeniem. Należy mieć na względzie, że przepis art. 409 kodeksu cywilnego, zgodnie z którym „obowiązek wydania korzyści lub zwrotu jej wartości wygasa, jeżeli ten, kto korzystał zużył ją lub utracił w taki sposób, że nie jest już wzbogacony, chyba że wyzbywając się korzyści lub zużywając ją powinien liczyć się z obowiązkiem zwrotu”.

Oczywiście pracodawca może zwrócić się do byłego pracownika o dobrowolny zwrot wypłaconego ekwiwalentu za odzież ochronną i obuwie. Były pracownik może dobrowolnie zwrócić żądaną przez pracodawcę kwotę z tytułu niesłusznie pobranego ekwiwalentu.

Pracownik może być pociągnięty do odpowiedzialności

Warto też wskazać na jeszcze inny aspekt tej sprawy. Jeśli bowiem wypłacenie ekwiwalentu czy przyznanie odzieży roboczej pracownikom nieuprawnionym nastąpiło z winy pracownika odpowiedzialnego za przydział odzieży roboczej lub wypłatę ekwiwalentu, to pracownik który popełnił błąd i naraził pracodawcę na straty materialne, ponosi odpowiedzialność materialną. Należałoby zatem przeanalizować przyczyny powstania ww. błędu i ustalić osoby za niego odpowiedzialne. Zaś w razie ustalenia pracownika, który ponosi odpowiedzialność za błędy skutkujące stratą finansową pracodawcy, należy obciążyć go odpowiedzialnością materialną. Zrekompensuje ona straty pracodawcy i pozwoli dokonać korekty nienależnie wydatkowych środków na wypłacany pracownikowi niesłusznie ekwiwalent.

Pracodawca nie może jednak żądać od pracownika zwrotu nadpłaconego ekwiwalentu za odzież ochronną i obuwie, który został błędnie wypłacony, a nieświadomy tego faktu pracownik rozdysponował już kwotę nadpłaty zgodnie z przeznaczeniem.

Joanna Swadźba