Jednym z następstw decyzji podjętych w okresie ruchu kadrowego, może być poczucie niesprawiedliwości doświadczane przez nauczycieli, którym wręczono wypowiedzenie. Przekonanie o doznanej krzywdzie sprawia, że niektórzy chcą uprzykrzyć życie dyrektora, który podjął decyzję o zwolnieniu. Pojawiają się skargi i oskarżenia składane do organu prowadzącego, organu nadzoru pedagogicznego, a nawet na policję i do prokuratury. Nie wszyscy mają jednak świadomość, że składanie bezzasadnych skarg i zarzutów może nie tylko nie zaszkodzić dyrektorowi, ale doprowadzić do ukarania skarżącego.

Skargi i doniesienia składane przez niezadowolonego nauczyciela

Składanie skarg, kierowanie zawiadomień o przestępstwach czy wystąpień dotyczących rzekomych nieprawidłowości do rozmaitych organów jest częstą metodą działania osób, którym towarzyszy poczucie krzywdy.

Niestety instytucje, do których kierowane są takie wystąpienia, z reguły traktują z powagą i wszczynają kontrole, różne postępowania sprawdzające, co niestety jest uciążliwe dla szkoły i jej dyrektora. Oczywiście można powiedzieć, że uczciwy dyrektor nie musi się niczego obawiać a prawo karne pełni funkcję gwarancyjną, jednakże w praktyce samo uwikłanie w postępowania kontrolne, karne itp. może być stresujące. Oprócz tego też budzi poczucie marnowania czasu, absorbowania do spraw innych niż główne zadania dyrektora.

Generalną zasadą tak na gruncie przepisów dotyczących skarg, jak i przepisów regulujących postępowanie karne jest, że osoba składająca skargę (zawiadomienie) nie powinna ponosić ujemnych następstw z faktu zgłaszania nieprawidłowości. Skarżący często zapominają jednak, że zasada ta nie ma charakteru bezwzględnego. Prawo nie może być tarczą dla osób, które świadomie składają niezasadne skargi lub też zawiadamiają o niepopełnionych przestępstwach. Rola skarżącego może się zmienić i zamiast za ofiarę niesprawiedliwości, zostanie on uznany za sprawcę przestępstwa.

Co powinien zrobić dyrektor szkoły, aby bronić się przed fałszywymi oskarżeniami?

Jeżeli dyrektor ma poczucie, że jego dobra osobiste są naruszane niezasadnymi skargami czy zawiadomieniami o niepopełnionych przestępstwach, może podjąć działania przeciwko temu skarżącemu.

Można rozważyć skierowanie do organów ścigania zawiadomienia o przestępstwie fałszywego oskarżenia, a więc przestępstwa opisanego w art. 234 Kodeksu karnego. Zgodnie z tym przepisem, kto, przed organem powołanym do ścigania lub orzekania w sprawach o przestępstwo, w tym i przestępstwo skarbowe, wykroczenie, wykroczenie skarbowe lub przewinienie dyscyplinarne, fałszywie oskarża inną osobę o popełnienie tych czynów zabronionych lub przewinienia dyscyplinarnego, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Jeśli skarżący składał zawiadomienie (zawiadomienia) o niepopełnionym przestępstwie, to warto rozważyć zgłoszenie sprawy do organów ścigania. W przypadku potwierdzenia, że doszło do przestępstwa ciężar tych działań spoczywa bowiem na prokuraturze.

Dyrektor może rozważyć też ściganie za pomówienie. Zgodnie z art. 212 § 1 Kodeksu karnego, kto pomawia inną osobę, grupę osób, instytucję, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.

O ile przestępstwo fałszywego oskarżenia jest przestępstwem ściganym z urzędu, o tyle przestępstwo zniesławienia dla ścigania wymaga złożenia prywatnego aktu oskarżenia.

Jakiej pomocy może udzielić organ prowadzący?

Jeśli chodzi o pomoc ze strony organu prowadzącego to trzeba zauważyć, że według art. 63 ust. 1 Karty Nauczyciela nauczyciel, podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych, korzysta z ochrony przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych na zasadach określonych Kodeksie karnym. Z kolei art. 63 ust 2 Karty Nauczyciela przewiduje, że organ prowadzący szkołę i dyrektor szkoły są obowiązani z urzędu występować w obronie nauczyciela, gdy ustalone dla nauczyciela uprawnienia zostaną naruszone.

Występować w obronie nie jest równoznaczne z występowaniem w imieniu czy zamiast pokrzywdzonego dyrektora z wezwaniem sprawy do zaprzestania naruszeń prawa czy też występowania z pozwem czy prywatnym aktem oskarżenia. Organ prowadzący może więc udzielić pomocy w postaci pomocy prawnej polegającej na radzie, wsparciu profesjonalnego prawnika, który powinien w tej sytuacji w pierwszej kolejności ocenić fachowo czy istotnie doszło tu do przestępstwa albo naruszenia dóbr osobistych.

Osoby składające bezzasadne skargi czy fałszywe zawiadomienia o przestępstwie mogą zostać pociągnięte do odpowiedzialności prawnej, w tym także odpowiedzialności karnej.

Dr Patryk Kuzior