Do konsultacji trafiło nowe rozporządzenie w sprawie kwalifikacji nauczycieli. Zmiany są konsekwencją zmodyfikowanych standardów kształcenia nauczycieli. Przede wszystkim licencjat nie będzie już wystarczający, aby podjąć pracę w szkole. Sprawdź, jak zmienią się wymogi kwalifikacyjne dla nauczycieli.

Zmodyfikowane wymogi kwalifikacyjne dla osób objętych nowymi standardami kształcenia

Dlaczego kwalifikacje nauczycieli zostaną uregulowane w nowym rozporządzeniu? Konieczność ta wynika ze zmian w standardach kształcenia w zawodzie nauczyciela:

przedmiotu, teoretycznych przedmiotów zawodowych, praktycznej nauki zawodu, psychologa,
przedszkola i edukacji wczesnoszkolnej (klasy I–III szkoły podstawowej),
pedagoga specjalnego, logopedy i prowadzącego zajęcia wczesnego wspomagania rozwoju dziecka.

Dotyczą one przede wszystkim wymogu kształcenia nauczycieli w 5-letnim cyklu (wyłącznie jednolite studia magisterskie albo studia I i II stopnia). Poza tym kształcenie w zakresie pedagogiki wczesnoszkolnej i przedszkolnej będzie realizowane wyłącznie w ramach jednolitych studiów magisterskich. Ograniczona zostanie też możliwość uzyskania kwalifikacji nauczycielskich w drodze studiów podyplomowych.

Dla osób objętych nowymi standardami kształcenia (tj. tych, które rozpoczęły studia po 3 sierpnia 2019 r.) obowiązywać będą nowe wymogi kwalifikacyjne. Z kolei dla nauczycieli, którzy rozpoczęli studia przed tą datą obowiązywać będą dotychczasowe regulacje, w tym m.in. możliwość podjęcia pracy w szkole po ukończeniu samym studiów licencjackich.

Wymagane studia magisterskie lub studia I i II stopnia – ale nie w każdym przypadku

Najważniejszą zmianą będzie więc wprowadzenie wymogu ukończenia:

jednolitych studiów magisterskich,
studiów I i II stopnia.

7 wyjątków od wymogu 5-letnich studiów

Od tej reguły będą jednak przewidziane wyjątki.

W jakich przypadkach nie będzie obowiązywać reguła jednolitych studiów magisterskich oraz studiów I i II stopnia?
wychowanie do życia w rodzinie	Kwalifikacje do prowadzenia tych zajęć będą mieli także nauczyciele przedmiotu lub zajęć innych niż wychowanie do życia w rodzinie, legitymujący się świadectwem ukończenia kursu kwalifikacyjnego z zakresu wychowania do życia w rodzinie.
edukacja przedszkolna i wczesnoszkolna	Kwalifikacje w tym zakresie będzie można zdobyć jedynie przez ukończenie jednolitych studiów magisterskich.
teoretyczne przedmioty zawodowe	W tym przypadku wystarczą studia I stopnia i przygotowanie pedagogiczne.
praktyczna nauka zawodu	Kwalifikacje w tym zakresie będą mieli nauczyciele po uzyskaniu: świadectwa dojrzałości, praktyki zawodowej albo dyplomu mistrzowskiego i tytułu mistrza w zawodzie, którego będą nauczali. Wymagane będzie przy tym posiadanie przygotowania pedagogicznego, w tym w ramach kwalifikacyjnego kursu zawodowego.
religia	W tym zakresie nadal obowiązywać będą porozumienia pomiędzy ministrem edukacji a właściwymi władzami kościelnymi.
języki obce	Kwalifikacje do nauczania języków obcych w przedszkolach i klasach I-III szkół podstawowych będą mieli nauczyciele: posiadające kwalifikacje do nauczania języka obcego na wszystkich etapach edukacji, przedszkoli i klas I–III szkół podstawowych, którzy ukończyli studia w czasie, w którym odbyte kształcenie nie obejmowało przygotowania do wczesnego nauczania języka obcego, a którzy posiadają świadectwo egzaminu z danego języka obcego w stopniu co najmniej podstawowym, a także ukończyli studia podyplomowe lub kurs kwalifikacyjny w zakresie wczesnego nauczania danego języka obcego.
	Nauczycielem języka obcego we wszystkich typach szkół i placówek będzie mogła być osoba z: dyplomem ukończenia studiów II stopnia na dowolnym kierunku oraz odpowiednim świadectwem egzaminu z danego języka obcego w stopniu zaawansowanym lub biegłym (wg załącznika do rozporządzenia), i przygotowaniem pedagogicznym, świadectwem złożenia państwowego nauczycielskiego egzaminu z danego języka obcego stopnia II (wg załącznika do rozporządzenia), albo dyplomem ukończenia studiów pierwszego stopnia w specjalności danego języka obcego lub lingwistyki stosowanej w zakresie danego języka obcego prowadzonych na podstawie przepisów obowiązujących przed dniem wejścia w życie rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 17 stycznia 2012 r. w sprawie standardów kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela, a także przygotowaniem pedagogicznym.
	Języka obcego na wszystkich etapach edukacyjnych będzie mógł nauczać nauczyciel legitymujący się dyplomem ukończenia studiów (bez określenia ich poziomu) uzyskanym w kraju, w którym językiem urzędowym jest dany język nauczany w szkole lub placówce a także posiadający przygotowanie pedagogiczne.
	W szkole podstawowej wystarczy: dyplom ukończenia studiów I stopnia, na kierunku, którego program studiów nie określał efektów uczenia się uwzględniających wiedzę i umiejętności obejmujących treści nauczania określone w podstawie programowej tego języka obcego, a także świadectwo egzaminu z danego języka obcego w stopniu zaawansowanym lub biegłym (wg załącznika do rozporządzenia), oraz przygotowaniem pedagogicznym (§ 13 ust. 2 projektowanego rozporządzenia).
języki regionalne	Języków regionalnych będą mogli uczyć absolwenci studiów co najmniej pierwszego stopnia w zakresie danego języka regionalnego, posiadający przygotowanie pedagogiczne.
biznes i zarządzanie	Przedmiotu tego będą mogli uczyć nauczyciele podstaw przedsiębiorczości.

Nowe wymogi kwalifikacyjne w szkołach specjalnych

W projekcie znajdziemy także nowe kwalifikacje nauczycieli szkół i placówek specjalnych. Ich zestawienie prezentujemy w tabeli.

Kwalifikacje w szkołach i placówkach specjalnych
edukacja i rehabilitacja osób z niepełnosprawnością słuchową (surdopedagogika)	jednolite studia magisterskie – pedagogika specjalna, studia podyplomowe (dla nauczycieli posiadających kwalifikacje do nauczania przedmiotu lub prowadzenia zajęć albo posiadających przygotowanie w zakresie pedagogiki specjalnej i chcących uzyskać przygotowanie w dodatkowym zakresie pedagogiki specjalnej)
edukacja i rehabilitacja osób z niepełnosprawnością wzrokową (tyflopedagogika)	jednolite studia magisterskie – pedagogika specjalna, studia podyplomowe (jw.)
edukacja i rehabilitacja osób z niepełnosprawnością intelektualną	jednolite studia magisterskie – pedagogika specjalna, studia podyplomowe (jw.)
pedagogika leczniczo-terapeutyczna	jednolite studia magisterskie – pedagogika specjalna, studia podyplomowe (jw.)
edukacja i terapia osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu	jednolite studia magisterskie – pedagogika specjalna, studia podyplomowe (jw.)
edukacja włączająca	jednolite studia magisterskie – pedagogika specjalna, studia podyplomowe (jw.)
pedagogika resocjalizacyjna	jednolite studia magisterskie – pedagogika specjalna, studia podyplomowe (jw.), jednolite studia magisterskie na kierunku, na którym jest realizowane wyłącznie kształcenie przygotowujące do wykonywania zawodu nauczyciela, studia I i II stopnia na kierunku innym niż pedagogika specjalna
logopedia	jednolite studia magisterskie – pedagogika specjalna, jednolite studia magisterskie – logopedia, jednolite studia magisterskie na kierunku, na którym jest realizowane wyłącznie kształcenie przygotowujące do wykonywania zawodu nauczyciela, studia podyplomowe (jw.), studia I i II stopnia na kierunku innym niż pedagogika specjalna
pedagogika korekcyjna (terapia pedagogiczna)	jednolite studia magisterskie – pedagogika specjalna, jednolite studia magisterskie na kierunku, na którym jest realizowane wyłącznie kształcenie przygotowujące do wykonywania zawodu nauczyciela, studia podyplomowe (jw.), studia I i II stopnia na kierunku innym niż pedagogika specjalna
wczesne wspomaganie rozwoju dziecka	jednolite studia magisterskie – pedagogika specjalna, jednolite studia magisterskie na kierunku, na którym jest realizowane wyłącznie kształcenie przygotowujące do wykonywania zawodu nauczyciela, studia podyplomowe (jw.), studia I i II stopnia na kierunku innym niż pedagogika specjalna

Aby zajmować stanowisko nauczyciela w:

przedszkolach specjalnych,
oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych specjalnych,
szkołach specjalnych i oddziałach specjalnych
placówkach specjalnych

nauczyciel będzie musiał uzyskać kwalifikacje z zakresu pedagogiki specjalnej odpowiednie do niepełnosprawności uczniów.

Z kolei w przypadku szkół specjalnych w MOS, MOW i SOSW wymagane będzie ukończenie pedagogiki resocjalizacyjnej. Określono także wymogi na stanowisku pedagoga specjalnego w przedszkolach ogólnodostępnych. Stanowisko to będzie mogła objąć osoba, która:

ma kwalifikacje do pracy w przedszkolach lub klasach I–III szkół podstawowych,
ukończyła studia podyplomowe w zakresie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka.

Kwalifikacje nauczyciela wspomagającego

Na nowo uregulowano kwalifikacje tzw. nauczyciela wspomagającego. Kwalifikacje w tym zakresie będzie miał nauczyciel, który ukończył:

studia z pedagogiki specjalnej w dowolnym zakresie i posiada przygotowanie pedagogiczne, albo
studia przygotowujące do wykonywania zawodu nauczyciela w zakresie pedagogiki resocjalizacyjnej, logopedii, pedagogiki korekcyjnej (terapii pedagogicznej) lub wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, a także posiada przygotowanie pedagogiczne.

6 rozwiązań przejściowych

Projekt zawiera oczywiście rozwiązania przejściowe. Są one konieczne w związku z istotnymi zmianami w standardach kształcenia nauczycieli. Reguły przejściowe przedstawiają się następująco:

Nauczyciele zatrudnieni w dniu wejścia w życie rozporządzenia, którzy posiadają kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela na podstawie dotychczasowych przepisów, zachowują nabyte kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela.
Nauczyciele zatrudnieni w dniu wejścia w życie rozporządzenia na podstawie mianowania, zachowują nabyte kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela.
Nauczyciele zatrudnieni w dniu wejścia w życie rozporządzenia, którym na podstawie dotychczasowych przepisów uznano ukończony kierunek (specjalność) studiów za zbliżony do nauczanego przedmiotu lub rodzaju prowadzonych zajęć zachowują nabyte kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w danym typie szkoły lub rodzaju placówki.
Nauczyciele zatrudnieni bez przygotowania pedagogicznego będą mogli odbywać praktykę pedagogiczną w szkole, w której są zatrudnieni pod warunkiem uzyskania jej pozytywnej oceny.
Wymiar przygotowania pedagogicznego określony w rozporządzeniu nie będzie dotyczył osób, które uzyskały przygotowanie pedagogiczne przed dniem 31 października 1991 r.
Zachowano także przejściowe wymagania na stanowisko pedagoga specjalnego – będą one obowiązywały do 31 sierpnia 2026 r.