Wyobraźmy sobie sytuację, w której w wyniku błędu działu płac pracownik szkoły otrzymuje nadpłatę wynagrodzenia. Jakie kroki wówczas podjąć? Czy można potrącić nadpłatę z kolejnej pensji? Czy takie potrącenie wymaga zgody pracownika? Wyjaśnienie w artykule.

Kiedy zgoda na potrącenie nie będzie wymagana

Pracodawca może potrącić z wynagrodzenia pracownika, bez jego zgody, tylko ściśle określone należności. Należą do nich sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych, sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne, zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi, kary pieniężne (art. 87 § 1 Kodeksu pracy).

Nadpłacone wynagrodzenie nie należy do kategorii należności, które można potrącić z wynagrodzenia bez zgody pracownika.

Teoretycznie, jeśli pracownik nie wyrazi zgody na potrącenie nadpłaconego wynagrodzenia, pracodawca może skierować do sądu powództwo na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu (art. 405 Kodeksu cywilnego). W orzecznictwie sądowym dominuje jednak pogląd, że pracownik, otrzymując wynagrodzenie, nie musi liczyć się z obowiązkiem jego zwrotu, co jest warunkiem roszczeń z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia.

Pracownik w sytuacji, gdy otrzymuje zawyżone świadczenie, ma prawo uważać, że jako świadczenie spełnione przez pracodawcę, czyli podmiot profesjonalny, posługujący się wyspecjalizowanymi służbami jest ono zasadne i nie musi liczyć się z obowiązkiem jego zwrotu (wyrok Sądu Najwyższego z 7 sierpnia 2001 r., I PKN 408/00; wyrok Sądu Najwyższego z 20 czerwca 2001 r., I PKN 511/00). To zdecydowanie utrudnia potrącenie.

Do zwrotu nadpłaty konieczna zgoda pracownika

Obowiązek wydania korzyści lub zwrotu jej wartości wygasa zaś, jeżeli ten, kto korzyść uzyskał, zużył ją lub utracił w taki sposób, że nie jest już wzbogacony, chyba że wyzbywając się korzyści lub zużywając ją powinien był liczyć się z obowiązkiem zwrotu (art. 409 Kodeksu cywilnego).

W przypadku wypłacenia wynagrodzenia pracownikowi w kwocie wyższej niż należna, zwrot różnicy (potrącenie z pensji) może nastąpić za pisemną zgodą pracownika (art. 91 § 1 Kodeksu pracy).

Odpowiada ten, kto naliczał wynagrodzenie

To, że wynagrodzenie zostało ustalone niezgodnie z przepisami płacowymi, nie obciąża zatem pracownika. W przedstawionej sytuacji można jednak pociągnąć do odpowiedzialności materialnej pracownika naliczającego wynagrodzenie.

Pracownik, który wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych ze swej winy wyrządził pracodawcy szkodę, ponosi odpowiedzialność materialną (art. 114 Kodeksu pracy). Odszkodowanie ustala się w wysokości wyrządzonej szkody, jednak nie może ono przewyższać kwoty trzymiesięcznego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi w dniu wyrządzenia szkody (art. 119 Kodeksu pracy).

Jeżeli jednak szkoda została wyrządzona umyślnie, wtedy odszkodowanie nie jest limitowane i obejmuje pokrycie całej szkody (art. 122 Kodeksu pracy).

dr Dariusz Dwojewski