Co do zasady nauczyciel potrzebuje przygotowania pedagogicznego, aby zostać zatrudniony w szkole. Jest jednak wyjątek, który pozwala na zatrudnienie nauczyciela bez przygotowania pedagogicznego a nawet na rozpoczęcie przez niego przygotowania do zawodu przed awanse zawodowym na stopień mianowanego. Sprawdź, jak w praktyce wygląda zatrudnienie i awans zawodowy nauczyciela bez przygotowania pedagogicznego.

Warunki zajmowania stanowiska nauczyciela

Stanowisko nauczyciela może zajmować osoba, która:

spełnia wymogi kwalifikacyjne tj. posiada wyższe wykształcenie z odpowiednim przygotowaniem pedagogicznym lub ukończyła zakład kształcenia nauczycieli i podejmuje pracę na stanowisku, do którego są to wystarczające kwalifikacje;
przestrzega podstawowych zasad moralnych;
spełnia warunki zdrowotne niezbędne do wykonywania zawodu (art. 9 Karty Nauczyciela).

Wymogi kwalifikacyjne nauczycieli są uregulowane w odrębnym rozporządzeniu MEN z 1 sierpnia 2017 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli. Wśród tych wymogów wymienia się przygotowanie pedagogiczne.

Czym jest przygotowanie pedagogiczne

Przygotowanie pedagogiczne zostało zdefiniowane w rozporządzeniu MEN z 1 sierpnia 2022 r. Otóż jest to nabycie wiedzy i umiejętności z zakresu psychologii, pedagogiki i dydaktyki szczegółowej, nauczanych w wymiarze co najmniej 270 godzin w powiązaniu z kierunkiem (specjalnością) kształcenia. W tym także należy brać pod uwagę pozytywnie ocenioną praktyką pedagogiczną co najmniej 150 godzin.

Zatrudnienie nauczyciela bez przygotowania pedagogicznego – wzór umowy

W szczególnych przypadkach uzasadnionych potrzebami szkoły z osobą rozpoczynającą pracę w szkole, legitymującą się wymaganym poziomem wykształcenia, lecz nieposiadającą przygotowania pedagogicznego, dopuszczalne jest nawiązanie stosunku pracy, o ile osoba ta zobowiąże się do uzyskania przygotowania pedagogicznego pierwszym roku pracy (art. 10 ust. 3 Karty Nauczyciela). W umowie o pracę należy więc zawrzeć zobowiązanie do uzupełnienia przygotowania pedagogicznego w pierwszym roku pracy nauczyciela.

Z artykułu dowiesz się m.in.:

na podstawie jakiej umowy zatrudnić nauczyciela bez przygotowania pedagogicznego,
na jak długo zawrzeć umowę,
co w przypadku, gdy nauczycie nie uzyska przygotowania pedagogicznego,
czy nauczyciel bez przygotowania pedagogicznego realizuje awans zawodowy,
czy nauczyciel bez przygotowania pedagogicznego otrzyma świadczenie na start i dodatek wiejski.

Pobierz wzór umowy dla nauczyciela bez przygotowania pedagogicznego>>

Zatrudnienie nauczyciela bez przygotowania pedagogicznego tylko z początkiem roku szkolnego

W art. 10 ust. 3 Karty Nauczyciela znajdziemy odesłanie do umowy z ust. 2. Chodzi tu o umowę o pracę na czas określony zawieraną na czas określony z nauczycielem początkującym. Oznacza to, że umowa o pracę z nauczycielem bez przygotowania pedagogicznego jest zawierana na czas określony na 2 pełne lata szkolne.

Zatrudnienie nauczyciela bez przygotowania pedagogicznego na podstawie art. 10 ust. 3 Karty Nauczyciela możliwe jest tylko w dniu 1 września na 2 lata szkolne.

Nauczyciel bez przygotowania pedagogicznego odbywa przygotowanie do zawodu

Nauczyciel bez przygotowania pedagogicznego rozpoczyna przygotowanie do zawodu na takich samych zasadach, jak pozostali nauczyciele początkujący. Oznacza to, że:

rozpoczęcie przygotowania do zawodu następuje automatycznie,
dyrektor wyznacza dla takiego nauczyciela mentora (art. 9ca ust. 11 Karty Nauczyciela).

Poznaj stanowisko MEiN na temat awansu zawodowego nauczyciela bez przygotowania do zawodu.

Umowę można rozwiązać po pierwszym roku pracy

Jak już wskazano, w umowie nauczyciel zobowiązuje się do uzyskania przygotowania pedagogicznego w pierwszym roku. Tymczasem umowa jest zawierana na 2 lata szkole. Co zatem w sytuacji, gdy nauczyciel nie dopełni zobowiązania? Otóż jeśli stanie się to z przyczyn niezależnych od nauczyciela, wówczas dyrektor może:

rozwiązać z nauczycielem stosunek pracy bez wypowiedzenia z końcem roku szkolnego,
kontynuować zatrudnienie z nauczycielem pod warunkiem, że nauczyciel zobowiąże się do uzyskania przygotowania pedagogicznego w drugim roku pracy (art. 10 ust. 3 Karty Nauczyciela).

Dyrektor decyduje tu według własnego uznania.

Przykład Nauczyciel rozpoczął studia z przygotowania pedagogicznego dopiero w pierwszym roku pracy i nie ma możliwości ukończenia ich w tym roku. W takiej sytuacji dyrektor może go zwolnić z dniem 31 sierpnia, ale też może kontynuować nim zatrudnienie, zobowiązując go do uzyskania przygotowania pedagogicznego w drugim roku pracy. Natomiast w pozostałych przypadkach nieukończenie przygotowania pedagogicznego w pierwszym roku pracy obliguje do zwolnienia nauczyciela z dniem 31 sierpnia.

Przykład Nauczyciel ukończyłby studia z przygotowania pedagogicznego w pierwszym roku pracy, ale tak się nie stało, ponieważ nie zdał egzaminów. W takiej sytuacji należy przypisać mu odpowiedzialność za nieuzyskanie przygotowania pedagogicznego w pierwszym roku pracy. Konieczne jest w takiej sytuacji rozwiązanie umowy o pracę z dniem 31 sierpnia 2022 r.

Pobierz wzór rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z powodu nieuzyskania przygotowania pedagogicznego w pierwszym roku pracy>>

Kiedy nauczyciel uzyska przygotowanie pedagogiczne

Za dzień uzyskania przygotowania pedagogicznego należy uznać dzień, w którym nauczyciel uzyskał odpowiedni dokument potwierdzający jego posiadanie. Przy czym o posiadaniu przygotowania pedagogicznego świadczy dyplom ukończenia studiów lub inny dokument wydany przez uczelnię, dyplom ukończenia zakładu kształcenia nauczycieli lub świadectwo ukończenia kursu kwalifikacyjnego ( § 2 pkt 2 rozporządzenia w sprawie kwalifikacji nauczycieli).

Nauczyciel uzyska przygotowanie pedagogiczne, gdy zostanie wydane np. świadectwo ukończenia studiów podyplomowych.

Świadczenie na start dla nauczyciela bez przygotowania pedagogicznego

Wiemy już, że nauczyciel bez przygotowania pedagogicznego zatrudniony w trybie art. 10 ust. 3 Karty Nauczyciela rozpoczyna przygotowanie do zawodu przed awansem na stopień nauczyciela mianowanego. To zaś oznacza, że należy mu wypłacić świadczenie na start w wysokości 1 000 zł. Warunkiem przyznania takiego świadczenia jest bowiem rozpoczęcie przygotowania do zawodu i nieotrzymanie tego świadczenia w przeszłości.

Przeczytaj także: 1 000 zł na start dla nauczycieli początkujących – nowe zasady

Nauczyciel bez przygotowania pedagogicznego nie otrzyma dodatku wiejskiego

Inaczej będzie jednak z dodatkiem wiejskim. Warunkiem przyznania tego dodatku jest zatrudnienie zgodnie z kwalifikacjami. Z tego względu nauczyciel zatrudniony bez przygotowania pedagogicznego nie powinien otrzymywać dodatku wiejskiego.

Zatrudnienie bez przygotowania pedagogicznego lub bez kwalifikacji

Wiemy już, że zatrudnienie nauczyciela bez przygotowania pedagogicznego następuje w trybie art. 10 ust. 3 Karty Nauczyciela. Dla osób posiadających to przygotowanie ale niemających przygotowania pedagogicznego przewidziane jest inne rozwiązanie, przewidziane w art. 10 ust. 9 Karty Nauczyciela.

Kryteria	Zatrudnienie w trybie art. 10 ust. 3 Karty Nauczyciela	Zatrudnienie w trybie art. 10 ust. 9 Karty Nauczyciela
Kogo dotyczy?	nauczyciel bez przygotowania pedagogicznego, ale z pozostałymi kwalifikacjami	nauczyciel z przygotowaniem pedagogicznym, ale bez pozostałych kwalifikacji
Jaki rodzaj umowy?	umowa o pracę na czas określony	umowa o pracę na czas określony: w celu zastępstwa innego nieobecnego nauczyciela, z uwagi na potrzeby podyktowane organizacją nauczania
Jaki okres obowiązywania umowy?	2 lata szkolne (od 1 września do 31 sierpnia)	według potrzeb
Czy wymagana zgoda kuratora oświaty?	nie	tak
Czy nauczyciel może realizować przygotowanie do zawodu?	tak	nie
Jakie wynagrodzenie?	według stawki nauczyciela początkującego