NIK pozytywnie ocenia program "Przedszkole za złotówkę"

Anna Trochimiuk
Data publikacji: 25 sierpnia 2014 r.
Poleć znajomemu

Najwyższa Izba Kontroli, z własnej inicjatywy oceniła finansowanie przez gminy działalności przedszkoli publicznych i niepublicznych oraz efekty wykorzystania środków budżetowych. Czynności kontrolne przeprowadzano od 4 września 2013 r., czyli po wejściu w życie programu „Przedszkole za złotówkę”. Objęte kontrolą przedszkola publiczne i niepubliczne zapewniały przedszkolakom odpowiednie warunki do osiągania gotowości szkolnej. Placówki te miały wykwalifikowaną kadrę, odpowiednio przystosowane sale i sprzęt dydaktyczny. W ocenie NIK niepokojącym sygnałem może być ograniczenie w niektórych gminach wymiaru zajęć dodatkowych, jednakże są także gminy, w których wprowadzono dodatkowe zajęcia, choć wcześniej nie były organizowane.

Nie więcej niż 1 zł za godzinę pobytu w przedszkolu

Od 1 września 2013, gminy ograniczyły wysokość opłat w publicznych przedszkolach do 1 zł za każdą dodatkową godzinę opieki powyżej ustawowo darmowych pięciu. Wcześniej (do 31 sierpnia 2013 r.) wysokość pobieranych opłat zależała od decyzji samorządu. W skontrolowanych przez NIK gminach wahała się od 1,12 zł (Książ Wielkopolski) do 6,10 zł (Opole) za godzinę.

Obecnie opłata jest jednakowa na terenie całej Polski, a podczas kontroli NIK nie stwierdzono ani jednego przypadku pobierania opłat wyższych niż przewidziana w ustawie „złotówka”.

Zmiana przepisów z korzyścią dla rodziców i dla samorządów

Najwyższa Izba Kontroli wskazuje pierwsze pozytywne efekty wejścia w życie rządowego programu „Przedszkole za złotówkę”. Na zmianie zyskali przede wszystkim rodzice przedszkolaków - w skontrolowanych gminach nastąpiło znaczące obniżenie wysokości opłat za korzystanie z publicznych przedszkoli. Zmiana była korzystna także dla samorządów - gminy zyskały dodatkowe źródło finansowania wychowania przedszkolnego w postaci dotacji z budżetu państwa. Gminy skontrolowane przez NIK otrzymały ogółem 15,5 mln zł. Jak wskazują ustalenia kontroli, wysokość dotacji przyznanych poszczególnym gminom (z wyjątkiem jednej - Opole) była wyższa od kwot utraconych dochodów. Przyznane dotacje nie tylko wyrównały gminom potencjalne straty, ale w wielu wypadkach przewyższyły sumy, jakie pobierano od rodziców - nawet dwu- lub trzykrotnie. Wysokość dotacji skalkulowano bowiem tak, aby zniwelowały zmniejszenie opłat i zagwarantowały rozwój wychowania przedszkolnego w przyszłości, przygotowując m.in. gminy do zapewnienia miejsc wszystkim cztero- i trzylatkom.

Negatywne skutki: ograniczenie oferty zajęć dodatkowych

Wdrożenie programu „Przedszkole za złotówkę” napotkało przeszkody w połowie gmin. W opinii wójtów problemy dotyczyły przede wszystkim organizacji zajęć dodatkowych. Wielu z nich miało trudności z interpretacją nowych przepisów dotyczących zasad finansowania tych zajęć oraz wykorzystania i rozliczania dotacji budżetowej. Nie wszystkim udało się też pokonać niechęć wykwalifikowanych nauczycieli, prowadzących wcześniej zajęcia dodatkowe za pośrednictwem prywatnych firm, do podjęcia pracy w przedszkolach za wynagrodzenie, jakie wynika z Karty Nauczyciela. Konieczność rezygnacji z niektórych zajęć dodatkowych ograniczyła ofertę edukacyjną przedszkoli i spotkała się ze sprzeciwem rodziców.

Zajęcia dodatkowe w przedszkolach publicznych w roku szkolnym 2013/2014 prowadzone były we wszystkich skontrolowanych gminach. Jednak jak wynikało z ustaleń wizytatorów z kuratoriów (na podstawie porównania aktualnie dostępnych rodzajów zajęć z ofertą w roku szkolnym 2012/2013), zakres zajęć dodatkowych zmniejszył się w ¼ przedszkoli: ograniczenia dotyczyły najczęściej kółek tanecznych, sportowych oraz języka angielskiego.

Dla części przedszkoli rządowy program „Przedszkole za złotówkę” stał się zachętą do poprawy oferty edukacyjnej. Kontrolerzy wskazują przykłady gmin, w których po przyznaniu dotacji zorganizowano przedszkolakom zajęcia dodatkowe, choć wcześniej takich zajęć nie prowadzono (np. Gorlice, Kalisz, Opole, Solec Kujawski, Tczew).

W większości przedszkoli organizowane są lekcje języka obcego

Warto docenić fakt, że w zdecydowanej większości przedszkoli publicznych i niepublicznych prowadzone są zajęcia dodatkowe z języka obcego, mimo iż aktualna podstawa programów tego nie wymaga. Jest to istotne, ponieważ przedszkola powinny zapewnić dzieciom odpowiednie przygotowanie do podjęcia nauki w szkole podstawowej, a tam na etapie edukacji wczesnoszkolnej (klasy I-III) zajęcia z języka obcego prowadzi się obowiązkowo.

1 września 2014 r. wchodzą w życie przepisy, które stopniowo wprowadzają język obcy do podstawy programowej wychowania przedszkolnego. pisaliśmy o tym w artykułach:

Wniosek o zmianę zasad naliczania dotacji dla przedszkoli niepublicznych

Od września ubiegłego roku gminy otrzymują sto złotych miesięcznie na każde dziecko w wieku przedszkolnym. Niemal wszystkie skontrolowane gminy (95%), dzieląc pieniądze pomiędzy placówki i ustalając wysokość dotacji dla przedszkoli niepublicznych, wbrew prawu (ale zgodnie z logiką) wyłączały z podstawy obliczenia m.in. wydatki na działalność przedszkoli z oddziałami specjalnymi lub integracyjnymi. W efekcie przedszkola niepubliczne otrzymywały dotacje formalnie zaniżone. Jednak zgodnie z wyjaśnieniami samorządów przedszkola niepubliczne najczęściej po prostu takich oddziałów nie prowadzą, nie ponoszą więc wydatków z tego tytułu. Przychylając się do takiego stanowiska, NIK przygotowała wniosek o zmianę przepisów w taki sposób, aby przy obliczaniu wysokości dotacji dla przedszkoli niepublicznych, do których nie uczęszczają dzieci niepełnosprawne, nie uwzględniano wydatków bieżących związanych z opieką nad dziećmi niepełnosprawnymi w przedszkolach publicznych z oddziałami integracyjnymi i przedszkolach specjalnych.

Źródło:

  • wyniki kontroli NIK  nr P/13/142 „Finansowanie przez gminy przedszkoli publicznych i niepublicznych oraz wykonywanie przez te placówki  niektórych zadań w zakresie kształcenia, wychowania i opieki” (www.nik.gov.pl)
Opracowanie: Anna Trochimiuk

Nagrody i wyróżnienia

Sprawdź inne serwisy

Epedagogika Poradnik Dyrektora Szkoły Strefa logopedy Kwadrans dla dyrektora szkoły Zarządzanie przedszkolem kadry i finanse resql