Organizatorem wycieczek szkolnych realizowanych w trakcie roku szkolnego, w szczególności w ramach zajęć dydaktyczno-wychowawczych, jest zawsze szkoła. Zgodę na wycieczkę wydaje dyrektor szkoły. Jeżeli należy wynająć autokar lub zlecić biuru podróży wykonanie usługi, to umowę, której przedmiotem jest organizacja wycieczki szkolnej, podpisuje dyrektor szkoły. Przy podpisywaniu umów na wycieczki szkolne stroną jest jednostka samorządowa (gmina), reprezentowana przez dyrektora szkoły.

Finansowanie wycieczek nie zostało uregulowane w przepisach oświatowych

Publiczna szkoła może organizować dla uczniów krajoznawstwo i turystykę w formie wycieczek. W organizowaniu wycieczek może współdziałać z podmiotami, których przedmiotem działalności jest krajoznawstwo i turystyka. Sprawy związane z finansowaniem wycieczki szkolnej, a w konsekwencji poprawnym wskazaniem strony umowy zawieranej z biurem podróży lub przewoźnikiem, nie zostały uregulowane w rozporządzeniu określającym sposób ich organizowania. Problem jest jednak istotny z punktu widzenia odpowiedzialności umownej i dochodzenia ewentualnych roszczeń z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy.

Za bezpieczeństwo uczniów i prawidłową organizację wyjazdu odpowiada dyrektor

Zawarcie umowy w formie pisemnej wymaga dla swojej ważności podpisów stron na dokumencie obejmującym treść oświadczenia woli (art. 78 Kodeksu cywilnego). Umowa o świadczenie usług jest umową prawa cywilnego, do której mają zastosowanie przepisy o zleceniu uregulowane w art. 750 Kodeksu cywilnego.

Stronami takich umów mogą być:

1) osoby fizyczne, które z chwilą uzyskania pełnoletności mogą samodzielnie we własnym imieniu dokonywać wszelkich czynności prawnych (art. 8 i 11).

Dopuszczalna jest zatem sytuacja, w której każdy z rodziców indywidualnie zawiera umowę z biurem podróży i dokonuje bezpośredniej wpłaty na rzecz organizatora wycieczki. Jednak dyrektor szkoły dalej wyraża zgodę na wyjazd i ponosi odpowiedzialność za bezpieczeństwo uczniów i prawidłową organizację wyjazdu. Co istotne, organizator będzie ponosił odpowiedzialność za nienależyte wykonanie umowy względem każdego z rodziców ucznia, z którym zawarł umowę. Jeżeli rodzice, w uzgodnieniu z dyrektorem szkoły, uznają za celowe rozliczenie się bezpośrednio z firmą świadczącą usługi związane z wycieczką, to działanie takie jest dopuszczalne pod warunkiem jednak, że stroną ewentualnej umowy, z której wynika obowiązek zapłaty nie będzie szkoła. Stroną umowy nie może być także rada rodziców, gdyż nie posiada ona odrębnej osobowości prawnej ani zdolności do czynności prawnych.

Rozliczenie się z firmą bezpośrednio przez rodziców nie zwalnia dyrektora szkoły z odpowiedzialności za bezpieczeństwo dzieci i właściwą organizację wyjazdu, na który wyraża zgodę.

2) osoby prawne - jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną (art. 33 i art. 33¹).

Dyrektor kieruje działalnością szkoły i reprezentuje ją na zewnątrz

Organizowanie wycieczek szkolnych to zadanie statutowe szkoły i za realizację zadania odpowiada bezpośrednio dyrektor. Przepis ten nie daje jednak dyrektorowi szkoły prawa do zawierania w jej imieniu umów cywilnoprawnych regulowanych przepisami Kodeksu cywilnego. Szkoły nie mają osobowości prawnej, dlatego też nie mogą być stroną takiej umowy.

Zawierając umowę z biurem podróży, dyrektor szkoły nie działa we własnym imieniu, ale reprezentuje jednostkę samorządu terytorialnego, która prowadzi daną szkołę. W przypadku gminnych jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej sposób składania oświadczeń woli na zewnątrz reguluje art. 47 ust. 1 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. Zgodnie z tym przepisem, oświadczenia te składają jednoosobowo kierownicy tych jednostek, działający na podstawie pełnomocnictwa udzielonego przez wójta, burmistrz lub prezydent miasta. Pełnomocnictwo jest pozwoleniem na wyrażenie woli w ich imieniu.

Bożena Winczewska