Wyobraźmy sobie sytuację, w której dyrektor dowiedział się, że nauczyciel podnosił kwalifikacje zawodowe lub wykonywał inne czynności w czasie zwolnienia lekarskiego, które są sprzeczne z jego cele. Co w takiej sytuacji może zrobić szkoła?

Skutki wykorzystywania zwolnienia lekarskiego niezgodnie z jego celem

Ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia (art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych oraz płatnicy składek są uprawnieni do kontrolowania ubezpieczonych co do prawidłowości wykorzystywania zwolnień od pracy zgodnie z ich celem oraz są upoważnieni do formalnej kontroli zaświadczeń lekarskich (art. 68 ust. 1 w/w ustawy).

Kto kontroluje wykorzystywanie zwolnienia lekarskiego

Kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy z powodu choroby lub konieczności sprawowania przez ubezpieczonego opieki nad członkiem rodziny dokonują płatnicy składek na ubezpieczenie chorobowe, którzy zgłaszają do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 ubezpieczonych (§ 1 ust. 1 rozporządzenia MPiPS z dnia 27 lipca 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy oraz formalnej kontroli zaświadczeń lekarskich).

Kontrola prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy z powodu choroby polega na ustaleniu, czy ubezpieczony w okresie orzeczonej niezdolności do pracy:

nie wykonuje pracy zarobkowej,
nie wykorzystuje zwolnienia lekarskiego od pracy w sposób niezgodny z jego celem.

(§ 5 ust. 1 cytowanego rozporządzenia).

Powyższe oznacza, że pracodawca może dokonać kontroli zaświadczenia lekarskiego o czasowej niezdolności do pracy pracownika pod względem prawidłowości jego wykorzystywania. Nie jest to jednak obowiązkowe. Wątpliwości, czy zwolnienie lekarskie od pracy wykorzystywane było niezgodnie z jego celem, rozstrzyga właściwa jednostka organizacyjna Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, uzyskując w miarę potrzeby opinię lekarza leczącego, i wydaje w razie sporu decyzję, od której przysługują środki odwoławcze określone w odrębnych przepisach (§ 10 w/w rozporządzenia).

Co może szkoła

W opisanej sytuacji pracodawca może (ale nie jest to jego obowiązkiem) wystąpić do ZUS o wyjaśnienie zaistniałej wątpliwości dotyczącej prawidłowości wykorzystywania zwolnienia lekarskiego przez nauczycielkę.

W orzecznictwie wskazuje się, że ocena, czy zwolnienie lekarskie było wykorzystywane w sposób niezgodny z jego celem, powinna być uzależniona od rodzaju schorzenia, zaleceń lekarskich, dopuszczalnej aktywności chorego i jej ewentualnego wpływu na proces rekonwalescencji i powrotu do zdrowia (Wyrok WSA w Gdańsku z 2 lipca 2020 r., III SA/Gd 266/20).

dr Dariusz Dwojewski