Egzamin ósmoklasisty dla uczniów z Ukrainy – co na to RPO

Duże kontrowersje wzbudza faktyczny obowiązek przystąpienia przez dzieci z Ukrainy do egzaminu ósmoklasisty jako warunek ukończenia szkoły podstawowej i udziału w rekrutacji do szkół ponadpodstawowych. Wprawdzie nie jest to obowiązek prawny, niemniej jednak nieprzystąpienie do tego egzaminu skutkować będzie powtarzaniem VIII klasy.

W ocenie RPO nie można tu ignorować możliwości oraz potrzeb dzieci z Ukrainy. Tym bardziej,, że większość uczniów – uchodźców nie zna języka polskiego w stopniu umożliwiającym uzyskanie zadowalającego wyniku. Może to bowiem skutkować nierównościami w dostępie do nauki, a nawet dyskryminacją oraz ograniczeniem wolności i praw uczniów. W praktyce będą oni mogli liczyć co najwyżej na wolne miejsca w szkołach ponadpodstawowych po przyjęciu polskich uczniów.

Wprawdzie Dyrektor CKE opracował dostosowania warunków i form egzaminów do potrzeb uczniów z Ukrainy. Niemniej jednak samo przygotowanie arkuszy dla uczniów, którym ograniczona znajomość języka polskiego utrudnia zrozumienie czytanego tekstu wydaje się niewystarczające.

Wskazani uczniowie będą również w gorszym położeniu niż uczniowie z Ukrainy, którzy kontynuowali naukę w trybie zdalnym w ukraińskim systemie oświaty . Ci z kolei będą mogli wnioskować o przyjęcie do szkół średnich na podstawie dokumentów wydanych przez szkołę za granicą, bez potrzeby zdawania  egzaminu ósmoklasisty.

Zdaniem RPO zaproponowana dla tych uczniów forma egzaminu stoi w sprzeczności z zasadami i celami przeprowadzania egzaminów zewnętrznych. Możliwość zdawania egzaminu bez znajomości języka polskiego spowoduje, że poziom opanowania podstaw programowych nie zostanie zweryfikowany. Zaś w przypadku egzaminu z języka polskiego na podstawie odpowiedzi udzielonych przez zdającego lub na podstawie ich braku nie można sprawdzić umiejętności ucznia w zakresie m.in.:

• rozumienia utworów literackich oraz innych tekstów kultury,
• rozpoznawania intencji rozmówcy,
• wyszukiwania informacji,
• tworzenia wypowiedzi.

RPO zaleca też podejście do uczniów z Ukrainy ze zwiększoną uwagą i troską. Ze względu na ich sytuację życiowe należy traktować ich inaczej niż uczniów z Polski. RPO przywołał tu m.in. przepisy konwencji dotyczącej statusu uchodźców. Wskazano w niej, że państwo zapewnia uchodźcom takie samo traktowanie w zakresie nauczania podstawowego, jakie zapewnione jest swoim obywatelom, a oprócz tego możliwie najbardziej korzystne traktowanie, a w każdym razie nie mniej korzystne niż to, które przyznają w tych samych okolicznościach cudzoziemcom, w zakresie szkolnictwa innego niż szkolnictwo podstawowe.

Źródło:

• Strona internetowa RPO (bip.brpo.gov.pl)