RPO: Brak odpowiednich miejsc w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych

Rzecznik otrzymał informację od Prezesa jednego z Sądów Okręgowych na temat trudności, jakie napotyka realizacja postanowień sądu rodzinnego o umieszczeniu nieletniego w młodzieżowym ośrodku wychowawczym (dalej: MOW). Zgodnie z przepisami, nieletniego, do odpowiedniej placówki wskazanej przez organ centralny, jakim jest Ośrodek Rozwoju Edukacji, kieruje właściwy starosta. Przy wyborze ośrodka bierze się pod uwagę m. in. treść postanowienia sądowego, płeć, poziom rozwoju intelektualnego, etap edukacji, odległość od miejsca zamieszkania. Problem powstaje wtedy, gdy nie ma odpowiedniego miejsca w ośrodku, a nieletni musi oczekiwać na to miejsce w swoim dotychczasowym środowisku, co naraża go na dalszą demoralizację.

Z informacji podanych na stronach internetowych Ośrodka Rozwoju Edukacji wynika, że w roku szkolnym 2011/2012 młodzieżowe ośrodki wychowawcze dysponowały 4834 miejscami. Wg stanu na dzień 4 kwietnia 2012 r. na wskazanie placówki oczekiwało 259 nieletnich (ponad 70% oczekujących stanowiły dziewczęta), podczas gdy jednocześnie 140 miejsc w MOW pozostawało pustych. Stan ten był spowodowany niedostosowaniem istniejących miejsc w ośrodkach do potrzeb nieletnich, oczekujących na umieszczenie w MOW.

Rzecznik przytoczył w swym wystąpieniu przykład nastolatki, która dopiero po ponad 3 miesiącach od postanowienia o umieszczeniu w MOW otrzymała miejsce w ośrodku. Przez ten okres pozostawała w swoim dysfunkcyjnym środowisku. Po 4 miesiącach pobytu w ośrodku została urlopowana, jednakże nie wróciła z urlopu w ustalonym terminie, a w konsekwencji, po upływie 4 tygodni, została skreślona z listy wychowanków ośrodka. Po kilku miesiącach trafiła do policyjnej izby dziecka, gdzie (zgodnie z przepisami) mogła przebywać nie dłużej niż 5 dni. W ciągu tego czasu nie udało się wskazać miejsca w odpowiednim ośrodku, w związku z tym nastolatka wróciła z powrotem do domu i dysfunkcyjnej rodziny w oczekiwaniu na umieszczenie w MOW. 

W razie zastosowania przez sąd środka w postaci umieszczenia nieletniego w młodzieżowym ośrodku wychowawczym priorytetem powinno być natychmiastowe umieszczenie nieletniego w ośrodku, bowiem zwłoka godzi w dobro nieletniego i może skutkować jego dalszą demoralizacją, a nawet wejściem w konflikt z prawem. W sytuacji, gdy w danym momencie nie można wskazać nieletniemu miejsca w ośrodku spełniającym wszystkie kryteria doboru, w tym edukacyjne, należałoby dopuścić umieszczenie nieletniego w ośrodku przy jednoczesnym objęciu go czasowo, do chwili zwolnienia się miejsca w odpowiedniej klasie, kształceniem w trybie indywidualnym. Przyjęcie takiego rozwiązania leży w interesie nieletniego. Pozwala bowiem chronić nieletniego przed dalszą demoralizacją umożliwiając jednocześnie realizację obowiązku szkolnego.

Źródło:

• Strona internetowa Rzecznika Praw Obywatelskich (www.rpo.gov.pl).