Rzecznik Praw Obywatelskich

Rzecznik Praw Obywatelskich powraca do problemu regulowania w statutach młodzieżowych ośrodków wychowawczych katalogu kar dyscyplinarnych. Rzecznik nie zgadza się ze stanowiskiem MEN, że do wychowanków młodzieżowych ośrodków wychowawczych nie ma zastosowania konstytucyjna zasada, zgodnie z którą „wolność osobista jednostki może być ograniczona wyłącznie w akcie prawnym o charakterze ustawowym”.

W odpowiedzi na wystąpienie Rzecznika Praw Obywatelskich, resort edukacji wyraził stanowisko, że powoływanie przez gminy spółek z o.o. w celu przekazania im prowadzenia przedszkoli, szkół podstawowych i gimnazjów narusza przepisy art. 5 ust. 5 oraz art. 104 ust. 1 i art. 105 UoSO.

Rzecznika Praw Obywatelskich zaniepokoiła interpretacja prawa oświatowego uzależniająca status prawny pełnoletnich uczniów od tego, czy uczeń utrzymuje się samodzielnie czy pozostaje na utrzymaniu rodziców. Zdaniem RPO, różnicowanie sytuacji prawnej ze względu na obowiązek alimentacyjny to różnicowanie ze względu na sytuację finansową, co narusza konstytucyjną gwarancję równości. Rzecznik prosi resort edukacji o zajęcie stanowiska w tej sprawie.

Co do zasady dostęp do informacji publicznej jest bezpłatny. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy podmiot zobowiązany do udzielenia informacji poniósł dodatkowe koszty w związku ze sposobem udostępnienia informacji wskazanym przez wnioskodawcę lub koniecznością przekształcenia informacji w formę wskazaną we wniosku. Tak ogólnikowa regulacja dotycząca pobierania opłat za uzyskanie informacji publicznej budzi wątpliwości RPO i MAiC.

8 stycznia 2013 r. Trybunał Konstytucyjny rozpozna wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawie zgodności zasad rekrutacji do przedszkoli z ustawą zasadniczą. Zdaniem Rzecznika, obecna regulacja nie daje wytycznych, w jaki sposób zasady rekrutacji powinny być określone i dlatego jest niekonstytucyjna. Ministerstwo uważa zaś, że jest to zamierzona dowolność kształtowania tych zasad, dająca możliwość dostosowania ich do potrzeb lokalnej społeczności.

Naczelny Sąd Administracyjny orzekł, że rady gminy mogą podejmować uchwały, w których zostaną zagwarantowane ulgi w opłatach za przedszkole dla drugiego lub kolejnych dzieci z jednej rodziny.

Jak wynika z deklaracji Rady Ministrów, w przyszłorocznym budżecie ma zostać przeznaczone 500 mln zł na finansowe wsparcie prowadzenia przedszkoli. RPO poprosił Minister Edukacji Narodowej o udzielenie informacji na temat stanu prac nad ustawą regulującą tę kwestię i przedstawienie założeń do ustawy.

Dane statystyczne zawarte w corocznych raportach na temat zapotrzebowania na miejsca w placówkach resocjalizacyjnych i socjoterapeutycznych resortu edukacji pokazują, że co roku znaczna jest liczba nieletnich, dla których nie udało się wskazać miejsca w ośrodku. Rzecznik zwrócił się do Ministerstwa Edukacji Narodowej z prośbą o podjęcie stosownych działań zmierzających do zapewnienia skutecznej realizacji orzeczeń sądów w przedmiocie umieszczenia nieletnich w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych.

Ponad 100 razy nowelizowany Kodeks pracy nie jest dostosowany do zasad ustroju demokratycznego i wymogów gospodarki rynkowej. RPO wnioskuje o podjęcie społecznej debaty nad nowym prawem pracy.

„Równe szanse w dostępie do edukacji osób z niepełnosprawnościami - analiza i zalecenia", to raport przygotowany przez Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, który zawiera szereg szczegółowych rekomendacji odnoszących się do realizacji prawa do nauki bez dyskryminacji i na zasadach równych szans. Raport został skierowany do Minister Edukacji Narodowej. Przeczytaj o najważniejszych wyzwaniach dla resortu edukacji, które zdaniem Rzecznika pomogą zapewnić równe szanse w dostępie do edukacji.

Rzecznik Praw Obywatelskich wystąpił do Trybunału Konstytucyjnego o stwierdzenie niezgodności art. 22 ust. 1 pkt 1 UoSO z Konstytucją. Zdaniem Rzecznika, obecna regulacja pozwala na dowolne ustalenie przez MEN w rozporządzeniu całokształtu zasad rekrutacji do szkół publicznych, nie wskazując żadnych wytycznych dotyczących treści rozporządzenia, przez co jest niekonstytucyjna. W konsekwencji, dzieci które nie spełniają uwzględnionych w rozporządzeniu wymogów, mają mniejsze szanse na przyjęcie do przedszkola publicznego, często oznacza to dla nich brak możliwości skorzystania z nauki i opieki w jakimkolwiek publicznym przedszkolu na terenie gminy, w której mieszkają.

Rzecznik Praw Obywatelskich wniósł do Trybunału Konstytucyjnego wniosek o stwierdzenie niezgodności z Konstytucją przepisów dotyczących uprawnienia Ministra Edukacji do kształtowania zasad i warunków oceniania oraz przeprowadzania egzaminów w szkołach.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 22 ust. 1 pkt 1 UoSO, upoważniający Ministra Edukacji Narodowej do określenia zasad rekrutacji do szkół i przedszkoli, jest niezgodny z Konstytucją i przestanie obowiązywać z upływem 12 miesięcy od ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw. 

Na wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich, NSA rozstrzygnie czy uchwała rady gminy w przedmiocie opłat za korzystanie z przedszkoli publicznych przewidująca ulgi w opłatach za pobyt w przedszkolu publicznym dla drugiego oraz kolejnych dzieci z jednej rodziny jest zgodna z prawem.