Informacje o zamykanych szkołach od czasu do czasu rozgrzewają medialną dyskusję. Ale zwykle koncentrują się na jednostkowych przypadkach. Do tej pory nikt w Polsce nie zebrał pełnych danych na temat tego, ile rzeczywiście ubywa szkół, jak są przekształcane i ile powstaje nowych placówek. Raport IBE odpowiada na te pytania. Wynika z niego m.in., że w latach 2007 - 2012 gminy zlikwidowały blisko tysiąc szkół podstawowych. Poznaj podsumowanie zmian sieci szkół w latach 2007-2012 Instytutu Badań Edukacyjnych.

Ubyło podstawówek, przybyło gimnazjów

Jak zauważają badacze w raporcie główny powód zmiany w lokalnych sieciach szkolnych to po prostu brak uczniów. Ten problem dotyczy zwłaszcza terenów wiejskich. W ciągu pięciu analizowanych lat liczba uczniów szkół podstawowych zmalała o 9,1 proc., a liczba uczniów gimnazjów aż o ponad 20 proc.

Zmiana liczby uczniów szkół podstawowych w latach 2007- 2012

Znalazło to odzwierciedlenie w sieci szkolnej. Od 2007 r. do 2012 r. zamknięto 954 szkoły podstawowe (90 proc. z nich to szkoły zlikwidowane przez samorządy). Najczęściej likwidowano te z oddziałami łączonymi, działające jako filie lub prowadzące wyłącznie nauczanie początkowe. - Jeśli spojrzeć na średnią liczbę uczniów w szkołach, która się nie zmieniła po redukcji liczby szkół i nadal wynosiła ok. 180 uczniów, to widać, że gminy dostosowały liczbę szkół do liczby uczniów - zwraca uwagę dr Herczyński. - Ciekawe jest to, że na gimnazja demografia nie miała takiego wpływu. Gminy nie tylko ich nie zamykały, ale otwierały nowe. W efekcie średnia wielkość gimnazjum spadła o jedną piątą.

Spadek liczby uczniów gimnazjum w latach 2007-2012

Przejęcia i łączenie w zespoły

Przez pięć lat objętych analizą oprócz zamykania placówek, dochodziło też do zmiany organu prowadzącego szkołę. Wydarzyło się to w przypadku ponad pół tysiąca szkół. Najczęściej gminy przekazywały szkoły podstawowe stowarzyszeniom. Eksperci IBE wskazują, że w ostatnich latach przekazywanie szkół gminnych stało się równie częste co decyzja o zamknięciu. Takie decyzje rzadko dotyczyły gimnazjów.

Innym sposobem, którym samorządowcy radzili sobie z demograficznymi i organizacyjnymi wyzwaniami, było łączenie szkół w zespoły. Do zespołów - z przedszkolem lub z gimnazjum - włączono ponad 800 podstawówek. W ten sposób z podstawówkami połączono też 500 samodzielnych gimnazjów.

Samorządowe wybory - wtedy szkół nie ubywa

Jedną z ciekawszych obserwacji zawartych w raporcie jest hipoteza dotycząca roku wyborczego. W 2010 r. w Polsce przeprowadzono wybory samorządowe. Jak wynika z danych właśnie w tym roku gminy zamknęły zdecydowanie mniej szkół. I nie jest to rok wyjątkowy. W raporcie IBE przytoczono dane GUS z poprzednich lat. Na ich podstawie można zauważyć, że mniej szkół zamykano również w okresach poprzednich wyborów samorządowych - w 2002 i w roku 2006.

Dynamika zmian w sieci szkół podstawowych 2008-2012

Efekt roku wyborczego jest najbardziej widoczny dla gmin typowo wiejskich. Naukowcy podejrzewają, że z jednej strony ma to związek z faktem, iż na takich terenach dochodzi do większej liczby zmian w sieciach szkolnych. Ale wskazują również, że zjawisko można wytłumaczyć większym znaczeniem wyborów lokalnych na wsi niż w miastach. „Każdy mieszkaniec miasta zna nazwisko swojego prezydenta czy burmistrza, ale nie każdy wie, kto zasiada w radzie gminy” - piszą w raporcie i dodają: „W gminach wiejskich radny to często sąsiad czy kolega ze szkoły. Nie jest anonimowym politykiem, tylko człowiekiem, którego spotyka się często w sklepie czy w kościele. Jego decyzje częściej podlegają ocenie lokalnej społeczności niż decyzje miejskich radnych. Samorząd na wsi jest bliżej ludzi, dlatego jest bardziej zależny od nastrojów społecznych”.

Informacja o Instytucie Badań Edukacyjnych:
Instytut Badań Edukacyjnych (IBE) zatrudnia około 150 badaczy zajmujących się edukacją - socjologów, psychologów, pedagogów, ekonomistów, politologów i przedstawicieli innych dyscyplin naukowych - wybitnych specjalistów w swoich dziedzinach. Instytut uczestniczy w krajowych i międzynarodowych projektach badawczych, przygotowuje raporty, sporządza ekspertyzy oraz pełni funkcje doradcze w tym zakresie, aktywnie promuje politykę edukacyjną opartą na faktach (evidence-based policy and practice) i szczególnie dużą wagę przywiązuje do badań, których wyniki mogą zostać wykorzystane w praktyce i polityce edukacyjnej na szczeblu krajowym i lokalnym.
www.ibe.edu.pl
Informacje o projekcie Entuzjaści Edukacji:
Celem głównym projektu systemowego „Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego” (Entuzjaści Edukacji) jest wzmocnienie systemu edukacji w zakresie badań edukacyjnych oraz zwiększenie wykorzystywania wyników badań naukowych w polityce i praktyce edukacyjnej oraz w zarządzaniu oświatą. Projekt jest realizowany przez IBE ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki.
www.eduentuzjasci.pl

Źródło: informacja prasowa IBE