31 marca 2015 r. wchodzą w życie przepisy zmieniające zasady uznawania świadectw wydanych za granicą. W miejsce zaświadczenia wydawanego dotychczas w drodze nostryfikacji, pojawi się decyzja administracyjna stwierdzająca, że świadectwo zagraniczne jest dokumentem potwierdzającym w Polsce odpowiedni poziom wykształcenia oraz prawo do kontynuacji nauki. Zmiany wprowadza nowelizacja ustawy o systemie oświaty oraz nowe rozporządzenie.

Szerszy katalog dokumentów uznawanych z mocy prawa

Nowelizacja poszerza katalog świadectw i innych dokumentów wydanych za granicą, uznawanych w Polsce z mocy prawa (tj. bez konieczności przeprowadzania postępowania administracyjnego) za potwierdzające wykształcenie średnie oraz uprawnienie do ubiegania się o przyjęcie na studia wyższe o świadectwa i inne dokumenty, wydane w państwach członkowskich Unii Europejskiej (UE), Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - będących stroną umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG), jeśli posiadacz świadectwa (innego dokumentu) ma prawo do podjęcia studiów wyższych w państwie jego wydania (art. 93 ust. 1 ustawy o systemie oświaty po nowelizacji, dalej jako: po nowelizacji).

Tak jak dotychczas, wykształcenie średnie i prawo do ubiegania się o przyjęcie na studia wyższe, będą także potwierdzać:

dyplomy tzw. matury międzynarodowej IB (International Baccalaureate)
dyplomy matury europejskiej EB (European Baccalaureate) wydane przez Szkoły Europejskie.

Z mocy prawa uznawane będą także świadectwa i dyplomy, uznane za równorzędne z odpowiednimi świadectwami polskimi na mocy międzynarodowych umów dwustronnych, zawartych przez Polskę. Wykaz aktualnie obowiązujących umów dostępny jest na stronie Biura Uznawalności Wykształcenia i Wymiany Międzynarodowej http://www.buwiwm.edu.pl/

Świadectwo potwierdzi poziom wykształcenia a nie równorzędność z jego polskim odpowiednikiem

W nowych przepisach odstąpiono od zasady uznawania zagranicznych świadectw za równorzędne z odpowiednimi świadectwami ukończenia szkoły polskiej danego typu/rodzaju. Po zmianie, świadectwo zagraniczne lub inny dokument będzie potwierdzać w Polsce odpowiednie wykształcenie (podstawowe, gimnazjalne, zasadnicze zawodowe lub średnie) oraz dawać prawo do kontynuacji nauki, w tym uprawnienie do ubiegania się o przyjęcie na studia wyższe, z uwzględnieniem zakresu uprawnień w państwie wydania świadectwa (art. 93 ust. 2 po nowelizacji).

Możliwość odwołania się od decyzji kuratora

Jeżeli umowa międzynarodowa nie stanowi inaczej, to uznanie świadectwa może nastąpić w drodze decyzji administracyjnej o uznaniu lub odmowie uznania świadectwa w trybie Kodeksu postępowania administracyjnego. Zgodnie z Kodeksem od decyzji administracyjnej kuratora oświaty będzie przysługiwało prawo odwołania do ministra edukacji narodowej, a także prawo wniesienia skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego.

Wykształcenie zawodowe nie potwierdzi kwalifikacji zawodowych

Rozdzielono kwestię potwierdzania kwalifikacji zawodowych uzyskanych za granicą od uznawania poziomu wykształcenia. Uznanie danego świadectwa (dokumentu) wydanego za granicą za dokument potwierdzający w Polsce wykształcenie zasadnicze zawodowe nie będzie tożsame z potwierdzeniem kwalifikacji zawodowych. Potwierdzanie kwalifikacji zawodowych, także uzyskanych za granicą, znajduje się w gestii samych pracodawców lub kompetentnych dla danego zawodu gremiów (np. izb branżowych). Ponadto osoby z potwierdzonym przez kuratora oświaty wykształceniem zasadniczym zawodowym będą mogły przystąpić do wybranego egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie.

O uznaniu świadectwa rozstrzyga kurator oświaty

Decyzje administracyjne w sprawie:

uznania świadectw (innych dokumentów),
potwierdzenia wykształcenia,
ma wydawać kurator oświaty właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się o uznanie (tj. wnioskodawcy).

Jeśli wnioskodawca nie posiada miejsca zamieszkania na terytorium Polski - sprawę rozpatruje i wydaje decyzję kurator właściwy ze względu na siedzibę instytucji, w której wnioskodawca zamierza złożyć świadectwo (dokument) wydane za granicą.

Decyzje administracyjne w sprawach potwierdzenia wykształcenia wnioskodawców nieposiadających kompletnej dokumentacji przebiegu nauki za granicą, którzy są:

obywatelami państw trzecich,
lub osobami posiadającymi status uchodźcy,
lub którym udzielono ochrony na terytorium RP,
lub które posiadają zezwolenie na pobyt czasowy w związku z ww. okolicznościami

̶ będzie wydawać Mazowiecki Kurator Oświaty.

Porównanie przebiegu kształcenia w 4. aspektach

W postępowaniu w sprawie uznania świadectwa zagranicznego (innego dokumentu) oraz w postępowaniu w sprawie potwierdzenia wykształcenia lub uprawnień do kontynuacji nauki, kurator oświaty dokonuje porównania przebiegu kształcenia za granicą z kształceniem w Polsce w szkołach publicznych. Przedmiotem analiz i porównań są:

treści kształcenia,
standardy wymagań i oceniania,
zakładane efekty uczenia się lub planowy czas nauki,
prawo do kontynuacji nauki na określonym poziomie w państwie wydania świadectwa/uzyskania wykształcenia.

W przypadku dokumentu potwierdzającego prawo do ubiegania się o przyjęcie na studia wyższe - porównaniu podlega także kierunek studiów (art. 93c ust. 1 po nowelizacji).

Ta zmiana ułatwi kuratorom postępowanie, szczególnie, gdy dokumenty pochodzą z państw, z którymi Polska nie prowadzi współpracy w obszarze edukacji. Dotychczas, w takich sytuacjach odmawiano uznania świadectwa.

Nowość! Rozmowa sprawdzająca przez kuratoryjną komisją

Nowelizacja ma wprowadzić możliwość przeprowadzenia rozmowy sprawdzającej poziom wykształcenia w sytuacji, gdy świadectwo zagraniczne (inny dokument) nie daje podstaw do uznania. Zakres rozmowy określi kurator oświaty uwzględniając zakres wiedzy i umiejętności stanowiący warunek ukończenia danego etapu edukacyjnego, jak również specyfikę kształcenia w systemie oświaty innym niż polski (art. 93d po nowelizacji).

Rozmowa sprawdzająca poziom wykształcenia może obejmować

literaturę obcą, historię powszechną, matematykę, biologię, geografię powszechną, fizykę oraz język obcy nowożytny – jeżeli wnioskodawca ubiega się o uznanie świadectwa za dokument potwierdzający wykształcenie gimnazjalne,zasadnicze zawodowe lub średnie lub uprawnienie do kontynuacji nauki albo o potwierdzenie wykształcenia gimnazjalnego, zasadniczego zawodowego lub średniego lub uprawnienia do kontynuacji nauki
literaturę obcą, matematykę oraz język obcy nowożytny − jeżeli wnioskodawca ubiega się o uznanie świadectwa za dokument potwierdzający wykształcenie podstawowe lub uprawnienie do kontynuacji nauki albo o potwierdzenie wykształcenia podstawowego lub uprawnienia do kontynuacji nauki;
(§5 rozporządzenia MEN z 25 marca 2015 r. w sprawie uznawania wykształcenia).

Jeżeli rozmowa sprawdzająca obejmuje język obcy nowożytny, wyboru języka dokonuje wnioskodawca spośród języków obcych, z których można przystąpić odpowiednio do sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego albo egzaminu maturalnego.

Rozmowę sprawdzającą będzie przeprowadzać 3 - 5 osobowa komisja powołana przez kuratora oświaty, w skład której wchodzi:

kurator oświaty lub wskazany przez niego pracownik kuratorium oświaty - jako przewodniczący;
nauczyciele uczący przedmiotów objętych rozmową sprawdzającą na poziomie kształcenia, o którego uznanie ubiega się wnioskodawca - jako członkowi komisji.
(art. 93 f po nowelizacji, §6 ww. rozporządzenie).

Po przeprowadzeniu rozmowy sprawdzającej komisja wydaje opinię dotyczącą poziomu wykształcenia lub uprawnień do kontynuacji nauki, których dotyczy postępowanie w sprawie uznania świadectwa za dokument potwierdzający określony poziom wykształcenia lub uprawnienie do kontynuacji nauki albo postępowanie w sprawie potwierdzenia wykształcenia lub uprawnienia do kontynuacji nauki. Opinia może być pozytywna albo negatywna. Opinię sporządza się na piśmie wraz ze szczegółowym uzasadnieniem oraz ewentualnym zdaniem odrębnym osób wchodzących w skład komisji, które nie zgadzają się z wydaną opinią, i jego szczegółowym uzasadnieniem. Komisja przekazuje kuratorowi oświaty podpisany przez członków komisji protokół wraz z dołączoną opinią.

Nowe przepisy wchodzą w życie 31 marca 2015 r.

Dokumenty wydane w toku edukacji nie podlegają uznawaniu

Świadectwa (tzw. promocyjne), zaświadczenia lub inne dokumenty wydane za granicą w toku edukacji, potwierdzający uczęszczanie ucznia przybywającego z zagranicy do szkoły za granicą i wskazujący klasę lub etap edukacji, który ten uczeń ukończył w szkole za granicą, nie podlegają uznawaniu. Stanowią podstawę do kontynuowania nauki w szkole podlegającej polskiemu systemowi oświaty wg zasad przyjęć określonych w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 2 stycznia 2015 r. w sprawie warunków i trybu przyjmowania do publicznych przedszkoli, szkół i placówek osób niebędących obywatelami polskimi oraz obywateli polskich, którzy pobierali naukę w szkołach funkcjonujących w systemach oświaty innych państw, a także organizacji dodatkowej nauki języka polskiego, dodatkowych zajęć wyrównawczych oraz nauki języka i kultury kraju pochodzenia (Dz. U. z 2015 r. poz. 31).

Źródło:

Ustawa z 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r., poz. 357)
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 25 marca 2015 r. w sprawie szczegółowych zasad postępowania w celu uznania wykształcenia uzyskanego za granicą (Dz.U. z 2015 r., poz. 447).

Wanda Pakulniewicz