Nowe zasady zwrotu kosztów jednorazowego przewozu uczniów – nowe uchwały

W związku ze zmianą delegacji do podjęcia uchwały, dotychczasowe uchwały wygasły z dniem wejścia w życie ustawy zmieniającej, tj. 27 października 2022 r. Ustawa zmieniająca nie wskazuje terminu, do którego rada gminy zobowiązana jest podjąć uchwałę określającą stawkę za 1 km przebiegu pojazdu, zgodnie z delegacją ustawową wynikającą ze znowelizowanego art. 39a ust. 3 ustawy – Prawo oświatowe.

Ustawodawca dał samorządom 60 dni na dostosowanie postanowień umowy między rodzicami a samorządami do ww. nowelizacji. Co w przypadku gdy np. Rada Miasta zbiera się na posiedzeniu 15 grudnia 2022 r., uchwała określająca stawkę za 1 kilometr przebiegu pojazdu nie wejdzie w życie do 27 grudnia 2022 r., tak aby można było aneksować w odpowiednim terminie umowy z rodzicami. Czy możliwe jest, aby nadać uchwale moc wsteczną, określić termin jej obowiązywania na 27 grudnia 2022 r., i z tym terminem aneksować umowy z rodzicami? Jednocześnie jako termin obowiązywania tych aneksów wskazać dzień 1 stycznia 2023 r.? Okazuje się, że dopuszczalne jest nadanie wstecznej mocy obowiązującej lub skrócenie okresu vacatio legis uchwale podjętej na podstawie znowelizowanego art. 39a ust. 3 ustawy – Prawo oświatowe.

Zasadą jest, że akty normatywne, zawierające przepisy powszechnie obowiązujące, ogłaszane w dziennikach urzędowych wchodzą w życie po upływie czternastu dni od dnia ich ogłoszenia, chyba że dany akt normatywny określi termin dłuższy (art. 4 ust. 1 ustawy z 20 lipca 2000 r.). W uzasadnionych przypadkach akty normatywne mogą wchodzić w życie w terminie krótszym niż czternaście dni, a jeżeli ważny interes państwa wymaga natychmiastowego wejścia w życie aktu normatywnego i zasady demokratycznego państwa prawnego nie stoją temu na przeszkodzie, dniem wejścia w życie może być dzień ogłoszenia tego aktu w dzienniku urzędowym (art. 4 ust. 2). Przepisy art. 4 nie wyłączają możliwości nadania aktowi normatywnemu wstecznej mocy obowiązującej, jeżeli zasady demokratycznego państwa prawnego nie stoją temu na przeszkodzie (art. 5).

Zatem przepisy ww. ustawy przewidują możliwość skrócenia okresu vacatio legis w uzasadnionych przypadkach. W mojej ocenie, uzasadnione jest skrócenie okresu vacatio legis w przypadku podjęcia uchwały na podstawie znowelizowanego art. 39a ust. 3 ustawy – Prawo oświatowe. Ustawodawca bowiem w trakcie roku szkolnego i w trakcie obowiązywania umów z rodzicami uczniów w sprawie zwrotu kosztu dowozu dzieci do szkół zmienił zasady obliczania kosztów tego dowozu. Ponadto zasady demokratycznego państwa prawnego nie stoją w tym przypadku na przeszkodzie skróceniu okresu vacatio legis, a wprowadzone przepisy nie będą pogarszały sytuacji prawnej podmiotów zewnętrznych (tu: rodziców uczniów), a w zasadzie będą umożliwiały wójtowi spełnienie jego obowiązku prawnego, jakim jest dostosowanie dotychczasowych umów do nowego stanu prawnego.