Opublikowano nowe rozporządzenie w sprawie organizacji szkół – poważne wątpliwości legislacyjne!

Jak już informowaliśmy, najważniejszą nowością jest procedura tworzenia arkuszy organizacyjnych. Zgodnie z ostatecznym brzmieniem rozporządzenia (zmodyfikowanym w stosunku do projektu) przed opracowaniem arkusza dyrektor ma obowiązek przekazać jego projekt do zaopiniowania zakładowym organizacjom związkowym, które powinny wydać opinie w ciągu 10 dni, lecz nie później niż do 19 kwietnia. Następnie dyrektor będzie kierował arkusz do organu prowadzącego (w terminie do 21 kwietnia) celem jego zatwierdzenia, a z kolei organ prowadzący będzie przekazywał arkusz organizacji do organu nadzoru pedagogicznego, który wyrazi swoją opinię w ciągu 10 dni, nie później jednak niż do 20 maja. Zatwierdzenie arkusza przez organ nadzoru pedagogicznego będzie następowało najpóźniej 29 maja.

Taka sama procedura będzie obowiązywała w przypadku wprowadzenia do dnia 30 września danego roku zmian do zatwierdzonego arkusza organizacji sporządzonego przez dyrektora szkoły lub przedszkola, z tym że opinie organizacji związkowych i kuratora oświaty, mają być składane w terminie 4 dni, zaś zatwierdzenie arkusza przez organ prowadzący – w ciągu 7 dni. Z kolei po 30 września zmiany w arkuszu nie będą wymagały żadnych opinii, a jedynie zatwierdzenia przez organ prowadzący, które nastąpi w ciągu 7 dni.

W projekcie rozporządzenia przewidziano odrębne terminy dla tworzenia arkuszy organizacyjnych na rok szkolny 2017/2018. Co zaskakujące, przepis regulujący tę kwestię został ostatecznie usunięty z rozporządzenia. Powstały więc wątpliwości, czy do tworzenia arkuszy organizacyjnych na rok szkolny 2017/2018 należy stosować dotychczasowe przepisy rozporządzenia MEN z 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół, czy też nowe rozporządzenie.

Jak wynika z uzgodnień MEN dokonanych z Komisją Wspólną Rządu i Samorządu Terytorialnego, przyczyną usunięcia przepisu przejściowego było uznanie, że nowe rozporządzenie może być stosowane już do arkuszy opracowywanych na rok szkolny 2017/2018. MEN opiera swoje stanowisko na art. 307 ust. 2 ustawy Przepisy wprowadzające ustawę Prawo oświatowe, zgodnie z którym czynności podejmowane na rok szkolny 2017/2018 i następne lata szkolne dotyczące organizowania i prowadzenia kształcenia, wychowania i opieki w jednostkach organizacyjnych systemu oświaty, oraz realizowania zadań oświatowych w tych latach szkolnych, są podejmowane zgodnie z przepisami ustawy – Prawo oświatowe, a także zgodnie z aktami prawnymi wydanymi na podstawie tej ustawy, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej. Ministerstwo uważa, że przepis ten umożliwia podjęcie jeszcze w bieżącym roku szkolnym działań dotyczących roku szkolnego 2017/2018 w oparciu o nowe przepisy oświatowe.

Redakcja Portalu Oświatowego i wielu innych ekspertów uważa natomiast, że wobec takiego brzmienia nowego rozporządzenia zastosowanie powinny mieć dotychczasowe przepisy. Należy przecież mieć na względzie, że nowe rozporządzenie wejdzie w życie 1 września 2017 r. Stosowanie go już w tym roku szkolnym jest w oczywisty sposób niezgodne z konstytucyjną zasadą niedziałania prawa wstecz, gdyż określa terminy konsultowania, przekazywania i zatwierdzania arkuszy organizacji szkół i przedszkoli na rok szkolny 2017/2018, przed wejściem w życie rozporządzenia. Niezgodności tej nie usuwa art. 307 ust. 2 ustawy Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo oświatowe, na który powołuje się MEN, ponieważ w ocenie Redakcji dotyczy on aktów prawnych wydanych na podstawie ustawy – Prawo oświatowe, a więc już obowiązujących. Za taki akt nie można uznać opisywanego rozporządzenia, gdyż wejdzie ono w życie dopiero 1 września 2017 r.

Można też przyjąć argumentację, zgodnie z którą przepis określający termin wejścia w życie rozporządzenia na dzień 1 września 2017 r. jest przepisem szczególnym wyłączającym zastosowanie art. 307 ust. 2 ustawy Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo oświatowe (wszak art. 307 ust. 2 może być stosowany tylko wówczas, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej).

Przyjęcie tego stanowiska oznacza, że dyrektor nie miałby obowiązku konsultowania projektu arkusza organizacyjnego ze związkami zawodowymi. Przekazanie arkusza do zatwierdzenia następowałoby w terminie do 30 kwietnia.

Wydaje się, że istniejące kontrowersje powinny zostać rozstrzygnięte przez ustawodawcę, który powinien przedstawić oficjalne (choć oczywiście niewiążące) stanowisko w sprawie interpretacji nowych przepisów.

W stosunku do projektu zmodyfikowano również treść arkuszy organizacyjnych przedszkola i szkoły. Pojawiły się nowe pozycje, takie jak liczba godzin pracy biblioteki szkolnej. W pozostałym zakresie w rozporządzeniu nie wprowadzono większych zmian w stosunku do projektu. Rozporządzenie reguluje więc m.in. sposób ustalania nazwy szkoły, możliwość lokalizacji oddziałów przedszkolnych poza siedzibą przedszkola, w różnych lokalach położonych na terenie danej miejscowości, nowe limity liczebności oddziałów dotyczące uczniów niepełnosprawnych czy funkcjonowanie grupy oddziałowej, grupy międzyoddziałowej, grupy międzyklasowej i grupy międzyszkolnej.