Z dniem 26 kwietnia 2023 r. do Kodeksu pracy i Karty Nauczyciela zostaje dodany tzw. urlop z powodu siły wyższej. Skorzystać z niego będzie mógł każdy pracownik w pilnych sprawach, takich jak np. wypadek czy choroba osoby najbliższej. Poznaj warunki skorzystania ze zwolnienia od pracy z powodu siły wyższej.

2 dni zwolnienia od pracy z powodu siły wyższej

Pracownicy szkoły zyskują prawo do nowego zwolnienia od pracy w wymiarze 2 dni lub 16 godzin w ciągu roku kalendarzowego, z powodu działania siły wyższej. Jednakże nauczyciele zatrudnieni na podstawie Karty Nauczyciela będą mogli korzystać z tego zwolnienia od pracy wyłącznie w dniach. Szczegóły w artykule „Karta Nauczyciela 2023 – nowe uprawnienia rodzicielskie i zwolnienia od pracy nauczycieli”.

Pozostali pracownicy szkoły sami zdecydują czy korzystać z tego zwolnienia od pracy na godziny czy w pełnych dniach roboczych, w pierwszym wniosku o udzielenie takiego zwolnienia w danym roku kalendarzowym. W przypadku osób zatrudnionych na część etatu, godzinowy wymiar urlopu z powodu siły wyższej będzie jednak ustalany proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy. Przy czym niepełną godzinę zaokrągla się w górę do pełnej godziny.

Kiedy można zwolnić się od pracy z powodu siły wyższej

Warunkiem skorzystania z nowego zwolnienia od pracy jest wystąpienie okoliczności, która wymaga natychmiastowej obecności pracownika. Dotyczy to działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem. Dyrektor szkoły ma obowiązek udzielenia zwolnienia od pracy na wniosek zgłoszony przez pracownika najpóźniej w dniu korzystania z tego zwolnienia.

Kodeks pracy po nowelizacji nie przewiduje wprowadzenia definicji siły wyższej, która uzasadniałaby udzielenie zwolnienia od pracy. W uzasadnieniu projektu zmian w Kodeksie pracy wskazywano jednak na wypracowaną w orzecznictwie definicję pojęcia "siła wyższa" jako "zdarzenie, które jest zewnętrzne, niemożliwe do przewidzenia i któremu nie można było zapobiec.". W praktyce pracownik będzie opierał swój wniosek o urlop z powodu siły wyższej na subiektywnym odczuciu, że dana sytuacja wymaga jego natychmiastowej obecności.

Wynagrodzenie za urlop z powodu siły wyższej

Pracownik szkoły, który skorzysta ze zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej, zachowa prawo do połowy wynagrodzenia. Wynagrodzenie to będzie obliczane według takich samych zasad, jak wynagrodzenie urlopowe, z tą różnicą, że składniki wynagrodzenia ustalane w wysokości przeciętnej będą obliczane z miesiąca, w którym przypadł urlop z powodu siły wyższej.

Zwolnienie się od pracy w nagłych przypadkach możliwe przed zmianami w Kodeksie pracy

Warto przypomnieć, że już w obecnym stanie prawnym "przyczynami usprawiedliwiającymi nieobecność pracownika w pracy są zdarzenia i okoliczności określone przepisami prawa pracy, które uniemożliwiają stawienie się pracownika do pracy i jej świadczenie, a także inne przypadki niemożności wykonywania pracy wskazane przez pracownika i uznane przez pracodawcę za usprawiedliwiające nieobecność w pracy. W związku z tym nie ma przeszkód prawnych, aby pracodawca już obecnie usprawiedliwił pracownikowi jego nieobecność w pracy spowodowaną działaniem siły wyższej oraz uznał ją za płatną bądź nie (zależy to od woli pracodawcy). Pracodawca może również udzielić pracownikowi zwolnienia od pracy na część dnia pracy z zachowaniem lub bez zachowania prawa do wynagrodzenia, przy czym decyzja w tym zakresie także należy do pracodawcy. Niezależnie od powyższego na wniosek pracownika może być udzielone zwolnienie od pracy w celu załatwienia spraw osobistych. Pracownik musi wówczas odpracować takie zwolnienie od pracy, a czas odpracowania nie jest pracą w godzinach nadliczbowych – zgodnie z art. 151 § 2¹Kodeksu pracy" - jak czytamy w uzasadnieniu projektu zmian w Kodeksie pracy.

Dowiedz się więcej o innych zmianach w Kodeksie pracy, które wchodzą w życie 26 kwietnia 2023 r. :