Jeżeli w sprawie nauczyciela zatrudnionego w szkole zostało wszczęte postępowanie wyjaśniające, wówczas można spodziewać się wizyty rzecznika dyscyplinarnego w szkole. Rzecznik ten ma określone uprawnienia, których realizację należy mu zapewnić.

Najpierw zawiadomienie od rzecznika dyscyplinarnego

O wszczęciu postępowania wyjaśniającego rzecznik dyscyplinarny zawiadamia:

nauczyciela, którego dotyczy postępowanie,
dyrektora szkoły, gdzie ten nauczyciel jest zatrudniony,
organ prowadzący szkołę – jeżeli postępowanie dotyczy dyrektora tej szkoły,
Rzecznika Praw Dziecka – jeśli postępowanie dotyczy czynu naruszającego prawa i dobro dziecka.

Warto zauważyć, że brak jest obowiązku zawiadamiania osoby, która przekazała zawiadomienie o popełnieniu przewinienia dyscyplinarnego. Zawiadomienie powinno zawierać informację, w związku z jakim czynem uchybiającym godności zawodu nauczyciela lub obowiązkom, o których mowa w art. 6 Karty Nauczyciela, jest prowadzone postępowanie wyjaśniające (§ 1 rozporządzenia MEN z 25 maja 2016 r.).

Dyrektor szkoły, gdzie jest zatrudniony nauczyciel (w sprawie którego wszczęto postępowanie), powinien zatem otrzymać pisemne zawiadomienie o wszczęciu postępowania wyjaśniającego od rzecznika dyscyplinarnego (art. 85 ust. 2 Karty Nauczyciela).

Co wolno rzecznikowi dyscyplinarnemu

Do kompetencji rzecznika należy zgromadzenie dowodów, na bazie których sprawa zostanie skierowana do komisji dyscyplinarnej albo umorzona. W tym celu rzecznik może:

przesłuchiwać świadków,
zasięgać opinii biegłych,
przeglądać akta osobowe nauczyciela, którego dotyczy postępowanie, a także sporządzać z nich notatki i kopie,
przesłuchać nauczyciela, którego dotyczy postępowanie i umożliwić mu złożenie wyjaśnień,
zbierać i przeprowadzać wszelkie inne dowody konieczne do wyjaśnienia sprawy (art. 85g Karty Nauczyciela).

Obowiązkiem dyrektora jest przede wszystkim wpuszczenie rzecznika na teren szkoły i umożliwienie mu wykonywania wszystkich wymienionych czynności polegających na gromadzeniu materiału dowodowego.

Oczywiście dotyczy to sytuacji, gdy czynności w ramach postępowania wyjaśniającego będą prowadzone na terenie szkoły – o miejscu przeprowadzenia tych czynności rzecznik zawiadomi dyrektora (§ 6 rozporządzenia MEN z 25 maja 2016 r.).

Przesłuchiwanie uczniów – możliwe ale pod pewnymi warunkami

Dyrektor nie może sprzeciwiać się przesłuchiwaniu uczniów w charakterze świadków. Niemniej jednak do przesłuchania osoby niepełnoletniej może dojść tylko wówczas, gdy jej zeznania mogą mieć istotne znaczenie co do rozstrzygnięcia sprawy. Co więcej, przy przesłuchaniu niepełnoletniego musi być obecny:

psycholog (wyznaczony przez rzecznika dyscyplinarnego − § 8 rozporządzenia MEN z 25 maja 2016 r.),
rodzic, opiekun prawny lub osoba (podmiot) sprawująca pieczę zastępczą,
obrońca obwinionego nauczyciela,

ale nie sam obwiniony nauczyciel ani żaden inny nauczyciel szkoły, nie licząc wyżej wymienionych.

Dyrektor powinien stworzyć należyte warunki do przesłuchania świadka z udziałem wskazanych osób (art. 85h Karty Nauczyciela).

Protokół z czynności

Biorąc udział w danej czynności rzecznika, dyrektor musi liczyć się z tym, że jego imię, nazwisko i pełniona funkcja, a także oświadczenia i wnioski zostaną zaprotokołowane. Konieczne będzie również podpisanie protokołu.

Aby upewnić się co do zgodności protokołu z rzeczywistym przebiegiem czynności, dyrektor może żądać odczytania swoich wypowiedzi włączonych do protokołu, a także zgłosić zastrzeżenia do protokołu w momencie jego podpisywania.

Zastrzeżenia te zostaną wówczas wciągnięte do protokołu przez rzecznika (§ 9 rozporządzenia MEN z 25 maja 2016 r.).

Na koniec wniosek o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego albo umorzenie

Postępowanie wyjaśniające kończy się skierowaniem przez rzecznika dyscyplinarnego do komisji dyscyplinarnej wniosku o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego albo wydaniem postanowienia o umorzeniu postępowania wyjaśniającego.

Wniosek o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego składany jest w sytuacji, gdy dowody zebrane w postępowaniu wyjaśniającym uprawdopodabniają, że nauczyciel, którego dotyczy to postępowanie, popełnił czyn uchybiający godności zawodu nauczyciela lub obowiązkom, o których mowa w art. 6 Karty Nauczyciela.

Złożenie takiego wniosku może nastąpić wyłącznie za zgodą organu powołującego rzecznika (§ 11 rozporządzenia MEN z 25 maja 2016 r.). O skierowaniu takiego wniosku rzecznik zawiadamia dyrektora (§ 12 rozporządzenia MEN z 25 maja 2016 r.).

Natomiast w sytuacji, gdy:

postępowanie wyjaśniające nie potwierdziło popełnienia przez nauczyciela czynu uchybiającego godności zawodu nauczyciela lub obowiązkom, o których mowa w art. 6 Karty Nauczyciela;
za popełniony czyn nauczyciel został ukarany karą porządkową zgodnie z art. 108 Kodeksu pracy, z wyjątkiem przypadków, gdy sprawa dotyczy czynu naruszającego prawa lub dobro dziecka;
nauczyciel w chwili popełnienia zarzucanego czynu nie był zatrudniony na stanowisku nauczyciela w jednostkach organizacyjnych, o których mowa w art. 1 ust. 1 oraz ust. 2 pkt 1a i 2 Karty Nauczyciela;
nauczyciel zmarł;
postępowanie dyscyplinarne co do tego samego czynu tej samej osoby zostało prawomocnie zakończone lub wcześniej wszczęte się toczy;
nastąpiło przedawnienie odpowiedzialności dyscyplinarnej,

rzecznik dyscyplinarny wyda postanowienie o umorzeniu postępowania wyjaśniającego (art. 85 ust. 4 Karty Nauczyciela). Dyrektor otrzyma informację także o tym postanowieniu (§ 13 ust. 3 rozporządzenia MEN z 25 maja 2016 r.).

Pobierz aplikację „Twój Asystent”, stworzoną przez Ekspertów Portalu Oświatowego, i bądź na bieżąco z aktualnościami oświatowymi. Codziennie informujemy o ważnych dla Dyrektora szkoły terminach i wydarzeniach. Zawsze pod ręką będą dostępne porady wideo naszych Ekspertów, a zalogowani użytkownicy Portalu Oświatowego mogą zadać pytanie w naszej poradni. Pobierz aplikację >>