Zasady wypłacania dodatkowego wynagrodzenia rocznego nauczycielom od lat budziło wątpliwości. Szczególne kontrowersje wzbudzała kwestia przyznania trzynastki nauczycielowi zatrudnionemu w trakcie roku szkolnego. Zgodnie z poniższym stanowiskiem MEN tylko zatrudnienie od 1 września jest zatrudnieniem w związku z organizacją pracy szkoły.
Zasady nabycia prawa oraz wysokość dodatkowego wynagrodzenia rocznego dla nauczycieli reguluje art. 48 ustawy z 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela, który w tym zakresie odwołuje się do przepisów ustawy z dnia 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej.
Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników nabycie prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego w pełnej wysokości następuje pod warunkiem przepracowania u danego pracodawcy całego roku kalendarzowego. Pracownik, który nie spełnił tego warunku, nabywa prawo do wynagrodzenia rocznego w wysokości proporcjonalnej do okresu przepracowanego, o ile okres ten wyniósł co najmniej 6 miesięcy.
Warunku przepracowania co najmniej 6 miesięcy w roku kalendarzowym nie stosuje się w przypadkach określonych w art. 2 ust. 3 ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym, m. in. w przypadku nawiązania stosunku pracy w trakcie roku kalendarzowego z nauczycielem i nauczycielem akademickim zgodnie z organizacją pracy szkoły (szkoły wyższej).
Określenie „nawiązanie stosunku pracy z nauczycielem zgodnie z organizacją pracy szkoły” oznacza, że prawo do dodatkowego wynagrodzenia rocznego dotyczy nauczycieli, z którymi stosunek pracy został nawiązany z początkiem roku szkolnego, tj. z dniem 1 września (z uwzględnieniem dopuszczonej przepisami możliwości rozpoczęcia zajęć w innym terminie). Użyte w ustawie o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej określenie „organizacja pracy szkoły (szkoły wyższej)” oznacza sytuację, w której działalność merytoryczna (kształcenie) wymienionych jednostek jest zorganizowana w systemie lat szkolnych (lat akademickich) rozpoczynających się i kończących w innych terminach niż rozpoczęcie i zakończenie roku kalendarzowego.
Gdyby ustawodawca zamierzał przyznać prawo do wynagrodzenia rocznego każdemu nauczycielowi niezależnie od tego, z jaką datą został zatrudniony, to nie wpisywałby w art. 2 ust. 3 pkt 1 ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym warunku nawiązania stosunku pracy zgodnie z organizacją pracy szkoły, a po prostu ustaliłby, że przepracowanie co najmniej 6 miesięcy warunkujących nabycie prawa do wynagrodzenia rocznego nie jest wymagane w przypadku nawiązania stosunku pracy w trakcie roku kalendarzowego z nauczycielem. Wprowadzenie zastrzeżenia nawiązania stosunku pracy z nauczycielem w trakcie roku kalendarzowego zgodnie z organizacją pracy szkoły, zdaniem Ministerstwa świadczy o tym, że zamiarem ustawodawcy nie było przyznanie nauczycielom bezwarunkowego prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego (bez względu na to jaki okres przepracowali w ciągu roku kalendarzowego).
W uchwale Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 2003 r. sygn. akt III PZP 7/03 (OSNP 2004/2/26, Biul. SN 2003/7, OSP 2005/1, Lex nr 79095) w sposób jednoznaczny wskazano, że warunkiem nabycia prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego jest efektywne przepracowanie u danego pracodawcy roku kalendarzowego. Sąd Najwyższy podkreślił, że zawarte w art. 2 ust. 3 ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym wyliczenie przypadków kiedy przepracowanie 6 miesięcy warunkujących nabycie prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego nie jest wymagane - ma charakter wyczerpujący. W ocenie Sądu, „przepracowanie” w rozumieniu art. 2 ust. 1 wymienionej ustawy znaczy faktyczne (efektywne) wykonywanie pracy, a nie tylko pozostawanie w stosunku pracy.
Przedstawiając powyższe stanowisko Ministerstwo Edukacji Narodowej pragnie zauważyć, iż podmiot podlegający przepisom prawa pracy będący pracodawcą musi mieć na uwadze, że odpowiedzialność za stosowanie przepisów spoczywa bezpośrednio na nim. W przypadku stwierdzenia przez właściwe służby, upoważnione do przeprowadzania kontroli, niewłaściwego stosowania przepisów prawa pracy, pracodawca moŜe zostać pociągnięty do odpowiedzialności na drodze sądowej przez okres trzech lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Po tym terminie roszczenia ze stosunku pracy ulegną przedawnieniu (art. 291 §1 kp.). Mając powyższe na uwadze należy podkreślić, że opinie Ministerstwa Edukacji Narodowej nie stanowią wiążącej wykładni prawa.
Źródło:
Strona internetowa Ministerstwa Edukacji Narodowej (www.men.gov.pl)