Możliwość wcześniejszego zapisywania nowych pracowników do PPK, nowe rozwiązania w zakresie nienależnych wpłat, rozszerzenie kompetencji PIP – to najważniejsze spośród zmian w zakresie PPK, które weszły w życie 4 czerwca 2022 r. Sprawdź, co zmieniło się w zakresie PPK w szkole.

Zmiany w PPK w szkole – gdzie ich szukać

W ramach ustawy z 28 kwietnia 2022 r. o zasadach realizacji zadań finansowanych ze środków europejskich w perspektywie finansowej 2021-2027 dokonano między innymi nowelizacji przepisów ustawy z dnia 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych ale też ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy.

PIP może sprawdzić, czy szkoła nie zniechęca do PPK

Ustawa o PPK przewiduje trzy rodzaje czynów zabronionych:

nieterminowe zawarcie umowy o zarządzanie PPK (art. 106),
nieterminowe zapisywanie do PPK i przekazywanie wpłat do PPK (art. 107),
zniechęcanie do uczestnictwa w PPK (art. 108).

Do czasu nowelizacji Inspekcja Pracy miała podstawę do kontrolowania pracodawców pod kątem art. 106 i 107, ale nie było takiej możliwości w stosunku do art. 108. Nowelizacja zmieniła tę sytuację i nadała PIP nowe uprawnienie.

Państwowa Inspekcja Pracy może teraz kontrolować pracodawców w zakresie działań mających na celu zniechęcanie do uczestnictwa w PPK w szkole.

Niestety nie zostało doprecyzowane i zdefiniowane jakie działania pracodawców będą mogły zostać uznane za zniechęcanie do PPK. To zaś oznacza, że dopiero praktyka i interpretacja zachowań pracodawców przez PIP pokaże, czego nie należy robić w tym zakresie i które działania pracodawców będą wiązały się z ryzykiem otrzymania kary grzywny.

Kara grzywny będzie mogła wynieść do 1.5% budżetu wynagrodzeń za poprzedni rok.

PIP skontroluje nie tylko pracodawców

Wszystkie podmioty zatrudniające – nie tylko pracodawcy, będą mogli zostać skontrolowani przez PIP pod kątem obowiązków wynikających z ustawy z dnia 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych. Oznacza to, że PIP zweryfikuje wszystkich pracodawców pod kątem wszystkim ustawowych obowiązków w ramach PPK. Przez takie obowiązki należy rozumieć np. obowiązki dotyczące poinformowania osób zatrudnionych w wieku 55 – 69 lat o możliwości uczestnictwa w PPK, możliwości wnoszenia przez uczestników PPK wpłaty dodatkowej do PPK oraz możliwości obniżenia wpłaty podstawowej przez uczestników PPK którzy ze wszystkich źródeł otrzymują wynagrodzenie niższe niż 120 % wynagrodzenia minimalnego (w 2022 roku to kwota 3612 zł).

Do PPK już po 14 dniach zatrudnienia

Pierwotnie do PPK można było zapisać nowego pracownika pod warunkiem, że osiągnie on 3 miesięczny staż pracy u nowego pracodawcy np. w szkole. Nie można było zapisać jej wcześniej, co oznaczało, że pierwsze trzy miesiące pracy zawsze były bez PPK.

Po zmianie i nowelizacji art. 16 ustawy o PPK, pojawia się możliwość zapisania do PPK już w pierwszym miesiącu zatrudnienia.

Umowa o prowadzenie PPK (czyli faktyczne zapisanie do PPK) może zostać zawarta:

nie wcześniej niż po upływie 14 dni zatrudnienia,
nie później niż do 10 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym upłynął termin 3 miesięcy zatrudnienia.

Dzięki tej zmianie umożliwione zostaje pracodawcom wcześniejsze zawarcie dla osoby zatrudnionej umowy o prowadzenie PPK. Pracodawcy, którzy będą chcieli zaoferować PPK od samego początku zatrudnienia będą mieli taką możliwość. Z drugiej strony tacy, którzy nadal będą woleli poczekać do ostatecznego terminu, będą mogli to zrobić. Taka decyzja zawsze będzie ostatecznie należała do pracodawcy.

Przykład Zatrudnienie nowego pracownika następuje w dniu 1 września 2022 roku. Możliwość zapisania do PPK pojawia się już od 15 września 2022 roku. Przed zmianami dopiero osiągnięty 3 miesięczny staż pracy umożliwiałby zapisanie do PPK dopiero po dniu 30 listopada 2022 roku. Najpóźniej osobę tę należy zapisać do PPK do 10 grudnia 2022 roku.

Wypłata transferowa nastąpi szybciej

Przed nowelizacją uczestnik PPK składał podmiotowi zatrudniającemu oświadczenie o zawartych w jego imieniu umowach o prowadzenie PPK. Było ono składane w terminie 7 dni po upływie 10 dni miesiąca następującego po miesiącu, w którym z kolei upłynął termin 3 miesięcy zatrudnienia (czyli od faktycznego ostatecznego terminu na zawarcie umowy o prowadzenie PPK). Konstrukcja tego mechanizmu została nieco zmodyfikowana. Pozostawiono jednak skomplikowaną procedurę dotyczącą możliwości wnoszenia sprzeciwu dokonania wypłaty transferowej.

Po nowelizacji oświadczenie będzie składane przez uczestnika PPK w terminie 7 dni od dnia zawarcia umowy o prowadzenie PPK w imieniu i na rzecz uczestnika PPK.

Szczegóły i różnice w przykładzie.

Przykład Przed nowelizacją:

22 marca 2022 r. – zatrudnienie na umowę o pracę,
21 czerwca 2022 r. – osiągniecie trzymiesięcznego stażu,
24 czerwca 2022 r. – zapisanie do PPK (umowa o prowadzenie) – termin upływa 10 lipca 2022 r.,
do 17 lipca 2022 r. – informacja uczestnika PPK o posiadanych rachunkach w PPK,
niezwłocznie np. 19 lipca 2022 r. – informacja o możliwości zgłoszenia sprzeciwu,
do 26 lipca 2022 roku – pisemny sprzeciw,
27 lipca 2022 r. – zlecenie instytucji finansowej dokonania wypłaty transferowe.

Po nowelizacji:

22 marca 2022 r. – zatrudnienie na umowę o pracę,
21 czerwca 2022 r. – osiągniecie trzymiesięcznego stażu,
24 czerwca 2022 r. –zapisanie do PPK (umowa o prowadzenie) – termin upływa 10 lipca 2022 r.,
do 1 lipca 2022 r. – informacja uczestnika PPK o posiadanych rachunkach w PPK,
niezwłocznie np. 5 lipca 2022 r. – informacja o możliwości zgłoszenia sprzeciwu,
do 12 lipca 2022 r.– pisemny sprzeciw,
13 lipca 2022 r. – zlecenie instytucji finansowej dokonania wypłaty transferowej.

Wpłata dodatkowa uczestnika od kolejnego miesiąca

Do tej pory przepisy nie wskazywały wprost, jak pracodawcy powinni postępować i od którego wynagrodzenia potrącać po raz pierwszy wpłatę dodatkową uczestnika PPK. Przepis nie był precyzyjny. Natomiast praktyka rynku wskazywała, żeby potrącać pierwszą wpłatę dodatkową uczestnika od kolejnego miesiąca.

Wątpliwości te zostały jednak rozwiane. Otóż deklaracja wpłaty dodatkowej do PPK składana przez uczestnika PPK będzie obowiązywała od miesiąca następującego po miesiącu, w którym została złożona – analogicznie jak inne deklaracje dotyczące wpłat składane przez uczestników PPK. To oznacza, że ustawodawca postanowił wpisać do ustawy mechanizm, który był już stosowany.

Przykład Osoba, która złoży deklaracje np. w dniu 14 września, po raz pierwszy wpłatę dodatkową będzie miała potrąconą z wynagrodzenia kasowo wypłaconego w październiku np. w dniu 1 października.

Co z nienależnie potrąconymi środkami

Przed nowelizacją ustawa o PPK nie przewidywała modeli postępowania w przypadku dokonania nienależnych wpłat do PPK. Dotyczy to sytuacji, kiedy pracodawca nienależnie dokona wpłaty do instytucji finansowej od osoby od której nie powinien takich środków potrącać.

Przykład Szkoła dokonała wpłaty po złożeniu przez uczestnika PPK deklaracji o rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK, czy dokonania wpłat w wysokości wyższej niż należna.

Sytuacja ta została wreszcie uregulowana w przepisach. Niestety pracodawcom dano bardzo krótkie terminy na przekazanie uczestnikom tych nienależnie potrąconych środków. Otóż po zmianach instytucja finansowa w terminie 3 dni roboczych od dnia odkupienia jednostek uczestnictwa lub umorzenia jednostek rozrachunkowych, dokonuje zwrotu:

uczestnikowi PPK – zwrotu dokonuje się na rachunek bankowy tej osoby, a jeżeli instytucja finansowa nie posiada informacji o numerze takiego rachunku – na rachunek bankowy pracodawcy.
pracodawcy – środków pieniężnych pochodzących z odkupienia tych jednostek uczestnictwa z wpłat finansowanych przez podmiot zatrudniający, na jego rachunek bankowy,
w przypadku zasileń publicznych dokonuje przekazania do Funduszu Pracy.

W przypadku gdy instytucja finansowa przekazała kwotę z odkupienia jednostek uczestnictwa na rachunek bankowy podmiotu zatrudniającego, podmiot zatrudniający musi niezwłocznie, nie później niż w terminie 5 dni roboczych, licząc od dnia otrzymania tej kwoty, przekazać tę kwotę uczestnikowi PPK.

Wpłaty finansowane, za które nie zostały nabyte jednostki uczestnictwa funduszu inwestycyjnego, instytucja finansowa niezwłocznie, nie później niż w terminie 3 dni roboczych po powzięciu informacji, że wpłaty okazały się nienależne, dokonuje zwrotu:

uczestnikowi – zwrotu dokonuje się na rachunek bankowy tej osoby, a jeżeli instytucja finansowa nie posiada informacji o numerze takiego rachunku – na rachunek bankowy podmiotu zatrudniającego; podmiot zatrudniający jest obowiązany niezwłocznie, nie później niż w terminie 5 dni roboczych, licząc od dnia otrzymania tej kwoty, przekazać tę kwotę tej osobie,
podmiotowi zatrudniającemu – w przypadku wpłat finansowanych przez podmiot zatrudniający; zwrotu dokonuje się na rachunek bankowy tego podmiotu.

PPK w szkole - to nie koniec zmian

W 2022 roku trwa przegląd ustawy o PPK. Oznacza to, że pod koniec tego mogą się pojawić kolejne propozycje znowelizowania przepisów ustawy. Ponadto w 2023 r. będzie miał miejsce pierwszy automatyczny zapis do PPK, co oznacza, że w dniu 1 kwietnia 2023 r. wszyscy uczestnicy którzy zrezygnowali z oszczędzania w PPK będą ponownie zapisywani do planu kapitałowego, z możliwością rezygnacji. Taka rezygnacja będzie ważna do 2027 r., kiedy będzie miał miejsce ponowny automatyczny zapis do PPK.