Ustawodawca zaplanował nowelizację dotychczas obowiązującego rozporządzenia w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym. Rozporządzenie to będzie nadal obowiązywało dla szkół starego typu.

Stare rozporządzenia nadal będą obowiązywały

Dzięki przepisom przejściowym niektóre dotychczasowe rozporządzenia wydane na podstawie ustawy o systemie oświaty będą obowiązywały do czasu zakończenia kształcenia odpowiednio w dotychczasowym gimnazjum, trzyletnim liceum ogólnokształcącym, czteroletnim technikum, klasach dotychczasowej zasadniczej szkoły zawodowej prowadzonych w branżowej szkole I stopnia, dotychczasowej szkole policealnej i szkole specjalnej przysposabiającej do pracy, a także w dotychczasowych szkołach artystycznych. Reforma ustroju szkolnego rodzi jednak konieczność zmian także w tych rozporządzeniach.

Liczne zmiany w zakresie kształcenia niepełnosprawnych

Nie inaczej jest z rozporządzeniem MEN w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym. W projekcie nowelizacji tego rozporządzenia przewidziano następujące zmiany:

Lp.	Zmiana	Objaśnienie
1.	rezygnacja z regulacji o charakterze informującym	Zrezygnowano ze wskazywania przepisów wydanych na podstawie art. 7 ust. 3 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. z 2017 r. poz. 882), zgodnie z którymi organizuje się zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze dla dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim, bowiem przepisy projektowanego rozporządzenia nie dotyczą tej grupy dzieci i młodzieży.
2.	kierunek zintegrowanych oddziaływań nauczycieli, specjalistów i wychowawców grup wychowawczych	Proponuje się uzupełnienie przepisu przez wskazanie w indywidualnym programie edukacyjno-terapeutycznym dziecka lub ucznia kierunku zintegrowanych oddziaływań nauczycieli i specjalistów prowadzących zajęcia z dzieckiem lub uczniem, a w przypadku młodzieżowych ośrodków wychowawczych, młodzieżowych ośrodków socjoterapii, specjalnych ośrodków szkolno-wychowawczych, specjalnych ośrodków wychowawczych i ośrodków rewalidacyjno-wychowawczych – także oddziaływań wychowawców grup wychowawczych, które w konsekwencji mają wpłynąć na poprawę funkcjonowania dziecka lub ucznia, w tym w zależności od potrzeb na poprawę komunikowania się dziecka lub ucznia z otoczeniem z użyciem wspomagających i alternatywnych metod komunikacji (AAC), a także wzmocnienie jego uczestnictwa w życiu szkolnym. Zaproponowane brzmienie przepisu w jednoznaczny sposób wskazuje, że nauczyciele, specjaliści i wychowawcy grup wychowawczych są obowiązani do wspierania potencjału rozwojowego ucznia m. in. w zakresie komunikowania się z otoczeniem, w celu aktywnego i pełnego uczestnictwa w życiu szkoły i placówki.
3.	dostosowanie warunków organizacji kształcenia	Wprowadzono obowiązek określenia w indywidualnym programie edukacyjno-terapeutycznym rodzaju i sposobu dostosowania warunków organizacji kształcenia specjalnego do rodzaju niepełnosprawności ucznia, z wykorzystaniem technologii wspomagających to kształcenie Wskazanie to dotyczy każdego rozwiązania, elementu wyposażenia czy produktu, które mogą być wykorzystywane do zwiększania, zachowania lub poprawy możliwości funkcjonalnych dziecka lub ucznia np. pomocnicze, adaptacyjne i rehabilitacyjne urządzenia osób niepełnosprawnych. Określenie w indywidualnym programie edukacyjno-terapeutycznym ww. dostosowań będzie uzależniono od potrzeb dziecka lub ucznia niepełnosprawnego.
4.	zajęcia rewalidacyjne	Proponuje się zmianę przepisów w zakresie organizacji zajęć rewalidacyjnych dzieciom lub uczniom niepełnosprawnym. Indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny w ramach zajęć rewalidacyjnych powinien uwzględniać przede wszystkim rozwijanie umiejętności komunikacyjnych dzieci i uczniów niepełnosprawnych, z użyciem wspomagających i alternatywnych metod komunikacji (AAC). Wprowadzono zmianę brzmienia przepisu dotyczącego uczniów niesłyszących lub z afazją, przez zastąpienie tych niepełnosprawności określeniem ogólnym uwzględniającym wszystkich uczniów niepełnosprawnych z zaburzeniami mowy lub jej brakiem. Ponadto, uzupełniono te zajęcia o wspomagające metody komunikacji, bowiem alternatywne metody komunikacji rozumiane są jako proces przyswajania zastępczych sposobów dla zapewnienia substytutu braku mowy dźwiękowej, natomiast wspomagająca metoda komunikacji, jest definiowana jako proces wspomagania zdolności mówienia. Należy dodać, iż zajęcia rewalidacyjne stanowią szerokie spektrum zajęć usprawniających zaburzone funkcje, o charakterze terapeutycznym, wspomagającym rozwój dzieci i młodzieży z różnymi rodzajami niepełnosprawności, tj. ich rodzaj dostosowany jest do rodzaju niepełnosprawności uczniów oraz indywidulanych potrzeb konkretnego ucznia niepełnosprawnego.
5.	wybrane zajęcia edukacyjne realizowane indywidualnie lub w mniejszej grupie	W projekcie rozporządzenia wprowadzono przepisy umożliwiające zaplanowanie i organizację wybranych zajęć edukacyjnych indywidualnie z dzieckiem lub uczniem posiadającym orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego lub w grupie liczącej do 5 dzieci lub uczniów posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego. Taka forma realizacji zajęć może wynikać z indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz indywidualnych możliwości psychofizycznych określonych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego lub wynikających z wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania dziecka lub ucznia.
6.	skład zespołu opracowującego indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny	Jednoznacznie wskazano, że w skład zespołu opracowującego indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny wchodzą także wychowawcy grup wychowawczych prowadzący zajęcia z wychowankiem w młodzieżowym ośrodku wychowawczym, młodzieżowym ośrodku socjoterapii, specjalnym ośrodku wychowawczym, specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym i ośrodku rewalidacyjno-wychowawczym. Projektowane regulacje wskazują na konieczność zespołowej pracy nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych i specjalistów prowadzących zajęcia z dzieckiem lub uczniem.
7.	opracowanie indywidualnego programu edukacyjno-terapeutycznego	Zobowiązano zespół opracowujący indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny do uwzględnienia w programie wyników diagnozy i wniosków sformułowanych na jej podstawie. W dotychczas obowiązujących przepisach wskazywano jedynie na konieczność uwzględnienia zaleceń zawartych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego, co w praktyce okazało się niewystarczające.
8.	spotkania zespołu	Przewiduje się, że zespół nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych i specjalistów prowadzących zajęcia z dzieckiem lub uczniem będzie zobowiązany spotykać się, nie rzadziej niż dwa razy w roku szkolnym. Dotychczasowe przepisy uzależniały spotkania zespołu od potrzeb, natomiast zobowiązanie zespołu do spotkań nie rzadziej niż dwa razy w roku szkolnym zapewni bieżącą ewaluację i ewentualną korektę metod pracy z dzieckiem lub uczniem, a w konsekwencji skuteczniejszą pomoc.
9.	umożliwienie udziału innych podmiotów w wielospecjalistycznej ocenie poziomu funkcjonowania dziecka	Proponuje się wprowadzenie przepisu umożliwiającego, za zgodą rodziców dziecka lub ucznia, udział innych podmiotów, w dokonywaniu okresowej wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania dziecka lub ucznia, uwzględniającej ocenę efektywności pomocy psychologiczno-pedagogicznej udzielanej dziecku lub uczniowi oraz, w miarę potrzeb, w dokonywaniu modyfikacji indywidualnego programu edukacyjno-terapeutycznego.
10.	wielospecjalistyczna ocena poziomu funkcjonowania dziecka	Obecnie obowiązujące przepisy rozporządzenia zobowiązują zespół opracowujący indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny do dokonywania okresowej wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania dziecka lub ucznia, z uwzględnieniem jedynie oceny efektywności pomocy psychologiczno-pedagogicznej udzielanej dziecku lub uczniowi. Wskazano na konieczność dokonania oceny efektywności programu w zakresie.
11.	doprecyzowanie formy powiadamiania rodziców albo pełnoletniego ucznia o terminie spotkania oraz możliwości udziału w spotkaniach zespołu	Wprowadzono przepis zobowiązujący dyrektora szkoły lub ośrodka do pisemnego zawiadamiania rodziców ucznia albo pełnoletniego ucznia o terminie każdego spotkania zespołu i możliwości uczestniczenia w nim, w sposób przyjęty w danej szkole lub ośrodku. Dotychczasowe regulacje wskazywały na obowiązek powiadamiania rodziców ucznia lub pełnoletniego ucznia o terminie spotkań zespołu bez dookreślenia formy realizacji tego obowiązku.
12.	kopia wielospecjalistycznej oceny i kopia indywidualnego programu edukacyjno-terapeutycznego ucznia	Wskazano na obowiązek przekazania rodzicom ucznia lub pełnoletniemu uczniowi kopii wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania dziecka lub ucznia. Obecnie zdarzają się sytuacje, w których szkoły odmawiają rodzicom lub pełnoletnim uczniom dostępu do tej oceny. Ponadto rodzice lub pełnoletni uczeń będą otrzymywać kopię indywidualnego programu edukacyjno-terapeutycznego ucznia bez konieczności składania wniosku w tej sprawie.
13.	zadania nauczycieli posiadających kwalifikacje w zakresie pedagogiki specjalnej	Jednoznacznie wskazano, że nauczyciele posiadający kwalifikacje w zakresie pedagogiki specjalnej zatrudnieni w celu współorganizowania kształcenia integracyjnego (w przypadku szkół ogólnodostępnych z oddziałami integracyjnymi i szkół integracyjnych) oraz w celu współorganizowania kształcenia uczniów niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym (w przypadku szkół ogólnodostępnych), prowadzą inne zajęcia, odpowiednie ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne dziecka lub ucznia, w szczególności zajęcia rewalidacyjne, resocjalizacyjne i socjoterapeutyczne.
14.	powierzanie prowadzenia zajęć nauczycielom i specjalistom	Wprowadzono przepis zobowiązujący dyrektora szkoły do powierzenia prowadzenia innych zajęć, odpowiednich ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne dziecka lub ucznia niepełnosprawnego, w szczególności zajęć rewalidacyjnych, nauczycielom lub specjalistom posiadającym kwalifikacje odpowiednie do rodzaju niepełnosprawności ucznia.

Źródło:

Projekt rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej zmieniającego rozporządzenie w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (projekt z 11 sierpnia 2017 r.)

Opracowanie: Michał Kowalski