Funkcjonowanie rady pedagogicznej w pytaniach i odpowiedziach

Rada pedagogiczna powinna istnieć w każdej szkole i placówce, z wyjątkiem:

• szkół zatrudniających mniej niż 3 nauczycieli,
• szkolnych schronisk młodzieżowych,
• placówek kształcenia ustawicznego prowadzących działalność w formach pozaszkolnych.

W jednej szkole może funkcjonować tylko jedna rada pedagogiczna, niedopuszczalne jest więc dzielenie jej na kilka mniejszych podmiotów i rozdzielanie pomiędzy nich kompetencji.

Z drugiej strony połączenie szkół w zespół nie narusza odrębności rad pedagogicznych łączonych szkół. W zespole szkół istnieją więc nadal rady pedagogiczne i są one od siebie niezależne. Możliwe jest jednak ich połączenie i utworzenie jednej wspólnej dla zespołu, przy czym wymaga to wprowadzenia odpowiedniego zapisu do statutu zespołu. Niewykluczone jest także przyjęcie wspólnych posiedzeń odrębnych rad pedagogicznych. Przeczytaj także: Wspólna rada pedagogiczna w zespole placówek oświatowych.

Rada pedagogiczna jest organem stanowiącym szkoły. Do najważniejszych zadań rady pedagogicznej o charakterze stanowiącym należy:

• zatwierdzanie planów pracy szkoły lub placówki po zaopiniowaniu przez radę szkoły lub placówki,
• podejmowanie uchwał w sprawie wyników klasyfikacji i promocji uczniów,
• podejmowanie uchwał w sprawie eksperymentów pedagogicznych w szkole lub placówce, po zaopiniowaniu projektów przez radę szkoły lub placówki,
• ustalanie organizacji doskonalenia zawodowego nauczycieli szkoły lub placówki,
• podejmowanie uchwał w sprawach skreślenia z listy uczniów,
• ustalanie sposobu wykorzystania wyników nadzoru pedagogicznego, w tym sprawowanego nad szkołą lub placówką przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny, w celu doskonalenia pracy szkoły lub placówki,
• przygotowywanie projektu statutu szkoły (bądź jego nowelizacji),
• uchwalenie planu wychowawczo-profilaktycznego wraz z radą rodziców.

Rada pedagogiczna ma także kompetencje opiniujące. Wśród kompetencji opiniodawczych rady pedagogicznej szkoły należy w szczególności wymienić opiniowanie:

• organizacji pracy szkoły, w tym tygodniowego rozkładu zajęć edukacyjnych,
• organizacji kwalifikacyjnych kursów zawodowych, jeżeli szkoła lub placówka takie kursy prowadzi,
• projektu planu finansowego szkoły,
• wniosków dyrektora o przyznanie nauczycielom odznaczeń, nagród i innych wyróżnień,
• propozycji dyrektora szkoły lub placówki w sprawach przydziału nauczycielom stałych prac i zajęć w ramach wynagrodzenia zasadniczego oraz dodatkowo płatnych zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych,
• pracy dyrektora szkoły w procedurze oceny pracy,
• kandydata na stanowisko kierownicze w szkole.

Uchwały rady pedagogicznej są podejmowane zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy jej członków. Aby uchwała została podjęta, liczba głosów „za” powinna być większa niż głosów oddanych „przeciw”. Nie bierze się natomiast pod uwagę głosów wstrzymujących.

Do podjęcia uchwały wymagana jest obecność na radzie co najmniej połowy jej członków. Niespełnienie tych wymogów uniemożliwia podjęcie jakichkolwiek uchwał, także w zakresie kompetencji opiniodawczych.

W skład rady pedagogicznej wchodzą:

• dyrektor szkoły,
• wszyscy nauczyciele zatrudnieni w szkole,
• pracownicy innych zakładów pracy pełniący funkcję instruktorów praktycznej nauki zawodu lub prowadzący pracę wychowawczą z młodocianymi pracownikami w placówkach zbiorowego zakwaterowania, dla których praca dydaktyczna i wychowawcza stanowi podstawowe zajęcie.

Przewodniczący rady może także zapraszać na jej posiedzenia – za zgodą lub na wniosek rady pedagogicznej – osoby „trzecie”, w tym przedstawicieli stowarzyszeń i innych organizacji, w szczególności organizacji harcerskich, których celem statutowym jest działalność wychowawcza lub rozszerzanie i wzbogacanie form działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej szkoły lub placówki. W przypadku szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe mogą być to również przedstawiciele pracodawców, organizacji pracodawców, samorządu gospodarczego lub innych organizacji gospodarczych, stowarzyszeń lub samorządów zawodowych oraz sektorowych rad do spraw kompetencji.

Osoby te mają głos doradczy, niemniej jednak nie są członkami rady pedagogicznej. Nie mogą więc brać udziału w głosowaniu nad podjęciem uchwały i nie są brane pod uwagę w ustalaniu, czy na radzie obecna jest minimalna liczba jej członków uprawniająca do podejmowania uchwał.

Dyrektor szkoły może wstrzymać wykonanie uchwały rady pedagogicznej z zakresu jej kompetencji stanowiących. Jest to uprawnienie, które blokuje jedynie samo wykonanie uchwały, a nie powoduje jej wyeliminowania z obrotu prawnego. Warunkiem wstrzymania wykonania uchwały rady pedagogicznej jest stwierdzenie jej niezgodności z prawem.

Przepisy nie wskazują terminu, w jakim dyrektor może wstrzymać wykonanie uchwały rady pedagogicznej. Procedura zainicjowana przez dyrektora nie kończy się jednak na wstrzymaniu, ponieważ w dalszej kolejności.

• dyrektor niezwłocznie zawiadamia o wstrzymaniu uchwały organ prowadzący szkołę oraz organ sprawujący nadzór pedagogiczny,
• organ sprawujący nadzór pedagogiczny zasięga opinii organu prowadzącego w sprawie uchylenia uchwały rady pedagogicznej,
• organ sprawujący nadzór pedagogiczny uchyla uchwałę, ale tylko w razie stwierdzenia jej niezgodności z przepisami prawa (rozstrzygnięcie to jest ostateczne).

O zwołaniu rady nadzwyczajnej decyduje sam dyrektor szkoły, kwalifikując daną okoliczność jako bieżącą potrzebę uzasadniającą zwołanie rady pedagogicznej. O terminie rady decyduje każdorazowo i samodzielnie dyrektor jako jej przewodniczący.

Dyrektor jest odpowiedzialny za zawiadomienie wszystkich członków rady o terminie i porządku. Zasady zawiadamiania powinien precyzować regulamin rady. Ustawa pozostawia tu swobodę dyrektorowi, który może wybrać tradycyjną formę zawiadamiania (tablica ogłoszeń). Warto jednak przewidzieć dodatkowe formy zawiadamiania nauczycieli nieobecnych w szkole. Niezawiadomienie wszystkich nauczycieli o posiedzeniu rady nie skutkuje wprawdzie unieważnieniem posiedzenia, ale może doprowadzić do niskiej frekwencji, a w konsekwencji do braku możliwości podejmowania uchwał.

Niezależnie od czasu trwania nieobecności dyrektora jego zastępcą w tym czasie jest wicedyrektor, a w szkołach i placówkach, w których nie utworzono stanowiska wicedyrektora – inny nauczyciel tej szkoły lub placówki, wyznaczony przez organ prowadzący. Zastępowanie dyrektora dotyczy wszystkich czynności, do jakich jest uprawniony sam dyrektor.

Wątpliwości powstaną, gdy w szkole nieobecny jest zarówno dyrektor, jak i wicedyrektor. W takiej sytuacji wydaje się, że rady pedagogiczne w okresie nieobecności dyrektora i wobec braku drugiego wicedyrektora powinien prowadzić nauczyciel wyznaczony przez organ prowadzący na takich samych zasadach, jak w przypadku braku stanowiska wicedyrektora.

Nie uregulowano w przepisach formy protokołu, składania zastrzeżeń ani trybu zatwierdzania, dokonywania skreśleń, poprawek i sprostowań jego treści. Nie wskazano również zasad wyznaczania osoby protokolanta. Wszystkie te kwestie mogą, a niektóre nawet powinny zostać określone w regulaminie rady pedagogicznej.

Regulamin rady może przewidywać możliwość składania zastrzeżeń do protokołu przez nauczycieli, przy czym należy wówczas określić formę i termin ich składania, a także zasady ich uwzględniania.

Zastrzeżenia do protokołu nie powinny prowadzić do modyfikacji treści protokołu, w związku z którym zostały złożone. Warto zatem wprowadzić zapis, zgodnie z którym pisma zawierające zastrzeżenia stanowią załączniki do tego protokołu bądź zapis przewidujący odczytanie zastrzeżeń na kolejnym posiedzeniu rady, co w efekcie spowoduje ich zaprotokołowanie.

Protokół posiedzenia rady pedagogicznej powinien być udostępniony wszystkim członkom rady, w tej liczbie nieobecnym na danym posiedzeniu. Gwarantuje to transparentność poczynań rady dla wszystkich jej członków, możliwość weryfikacji zgodności protokołu z rzeczywistym przebiegiem rady, jak również zgłoszenia zastrzeżeń do protokołu. Zasady udostępniania protokołu do wglądu powinny zostać określone w regulaminie rady.

Trzeba również rozważyć, czy protokół posiedzenia może być udostępniony osobom „trzecim”. W orzecznictwie przyjęto stanowisko, zgodnie z którym dyrektor szkoły publicznej jest organem władzy publicznej obowiązanym do udzielania informacji publicznych, bowiem przysługuje mu władztwo zakładowe będące częścią władztwa państwowego przekazanego ustawą. Protokół posiedzenia rady pedagogicznej zawiera zaś informację publiczną, gdyż traktuje o zasadach funkcjonowania podmiotu realizującego zadania publiczne. W konsekwencji treść tego protokołu powinna być udostępniona tak, jak każda inna informacja publiczna.