Wdrażanie nowej podstawy programowej – zadania dyrektora

Wanda Pakulniewicz
Data publikacji: 2 maja 2017 r.
Poleć znajomemu
Wdrażanie nowej podstawy programowej – zadania dyrektora
Dokument archiwalny

Rok szkolny 2017/2018 to początek nauczania zgodnie z nową podstawą programową. Nie obejmuje ona jednak wszystkich klas i typów szkół. Przedstawiamy harmonogram oraz przykładowe czynności dyrektora związane z wdrażaniem nowej podstawy.

Od 1 września 2017 r. nowa podstawa

Nowe rozporządzenie MEN z 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej będzie obowiązywało od 1 września 2017 r. Określa ono nową podstawę programową dla publicznych szkół i placówek, tj.:

1) wychowania przedszkolnego dla przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz innych form wychowania przedszkolnego (załącznik nr 1 do rozporządzenia),

2) kształcenia ogólnego dla publicznych szkół:

a) szkoły podstawowej (załącznik nr 2),

b)  szkoły podstawowej ‒ dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym (załącznik nr 3),

3)  branżowej szkoły I stopnia (załącznik nr 4),

4)  szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy (załącznik nr 5),

5)  szkoły policealnej (załącznik nr 6).

Nową podstawę programową wychowania przedszkolnego stosuje się także do prowadzenia wychowania przedszkolnego w ośrodkach umożliwiających dzieciom z niepełnosprawnością intelektualną z niepełnosprawnościami sprzężonymi realizację obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego.

Nowe przedmioty, w tym doradztwo zawodowe

Do szkoły podstawowej podstawa programowa wprowadza nowe przedmioty:

  • geografię, biologię, chemię, fizykę – odpowiednio od V klasy szkoły podstawowej,
  • doradztwo zawodowe – od klasy VII szkoły podstawowej (niezależnie od pomocy w wyborze kierunku kształcenia i zawodu udzielanej uczniom w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej).

W roku szkolnym 2017/2018 zajęcia z zakresu doradztwa zawodowego będą realizowane w oparciu o program przygotowany przez nauczyciela realizującego te zajęcia i dopuszczony do użytku przez dyrektora szkoły, po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej. Program ma zawierać treści dotyczące informacji o zawodach, kwalifikacjach i stanowiskach pracy oraz możliwościach uzyskania kwalifikacji zgodnych z potrzebami rynku pracy i predyspozycjami zawodowymi. Ustawa Prawo oświatowe przewiduje wydanie rozporządzenia w sprawie warunków i sposobu realizacji i organizacji doradztwa zawodowego w szkołach i placówkach oraz wymagań w zakresie przygotowania osób realizujących doradztwo zawodowe w szkołach i placówkach.

W latach szkolnych 2017/2018–2020/2021 nauczyciel lub zespół nauczycieli przedstawia dyrektorowi szkoły podstawowej program nauczania do danych zajęć edukacyjnych z zakresu kształcenia ogólnego dla klas VII i VIII.

Harmonogram wdrażania nowej podstawy programowej

Harmonogram wdrażania nowej podstawy programowej wynika z przepisów ustawyPrawo oświatowe (art. 273-280). Wdrażanie nowej podstawy w szkołach i przedszkolach niepublicznych następuje w terminach wyznaczonych dla szkół i przedszkoli publicznych.

Placówki wychowania przedszkolnego

Przedszkola, oddziały przedszkolne w szkole, inne formy wychowania przedszkolnego

Nowa podstawa programowa wychowania przedszkolnego wchodzi od roku szkolnego 2017/2018

Ośmioletnia szkoła podstawowa

 

2017/2018

2018 /2019

2019/2020

Kl. I

nowa podstawa programowa

Kl. II

dotychczasowa podstawa programowa

nowa podstawa programowa

Kl. III

dotychczasowa podstawa programowa

nowa podstawa programowa

Kl. IV

nowa podstawa programowa

Kl. V

dotychczasowa podstawa programowa

nowa podstawa programowa

Kl. VI

dotychczasowa podstawa programowa odstawa

nowa podstawa programowa

Kl. VII

nowa podstawa programowa

Kl. VIII

(brak klas)

nowa podstawa programowa

Szkoły podstawowe dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym

nowa podstawa programowa od 2017/2018 – (we wszystkich klasach)

             

Szkoły ponadpodstawowe (nowe)

 

2017/2018

2018/2019

2019/2020

2020/2021

Szkoła branżowa I stopnia (3-letnia)

nowa podstawa programowa (sukcesywnie, począwszy od kl. I, następnie w kolejnych latach)

Szkoła branżowa II stopnia (2-letnia)

(brak szkoły)

nowa podstawa programowa

(jeszcze nie opracowana)

Szkoła specjalna przysposabiająca do pracy

nowa podstawa programowa (we wszystkich klasach)

Liceum ogólnokształcące (4-letnie)

(brak szkoły)

nowa podstawa programowa (jeszcze nie opracowana)

Technikum

(5-letnie)

(brak szkoły)

nowa podstawa programowa (jeszcze nie opracowana)

Szkoła policealna (max. 2,5 roku) - dla osób posiadających wykształcenie średnie lub średnie branżowe

nowa podstawa programowa (sukcesywnie, począwszy od I semestru, następnie w kolejnych latach)

Z powyższego harmonogramu wprowadzania nowej podstawy programowej wynika, że w trudnej sytuacji będą roczniki uczniów dotychczasowej szkoły podstawowej, które będą musiały zmienić podstawę programową w trakcie trwania edukacji szkolnej, np. uczniowie tegorocznych klas VI szkoły podstawowej (2016/2017). W związku ze stopniowym wygaszaniem gimnazjów uczniowie ci nie będą kontynuować podstawy programowej wg dotychczasowej koncepcji w klasie I gimnazjum, bowiem 1 września 2017 r. rozpoczną realizację nowej podstawy, począwszy od klasy VII szkoły podstawowej.

W jakich klasach/szkołach obowiązywać będzie dotychczasowa podstawa

Jednocześnie, w niektórych typach szkół będzie nadal stosowana dotychczasowa podstawa programowa, tj.  określona w rozporządzeniu MEN z 27 sierpnia 2012 r.  w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (art. 273 ust. 2, art. 275 ust. 2, art. 276 ust. 2, art. 277 ust. 2, art. 280 ust. 2, art. 281 ustawyPrawo oświatowe).

Dotychczasowa podstawa programowa

 

2017/2018

2018/ 2019

2019/2020

2020/2021

2021/ 2022

2022/ 2023

Szkoła podstawowa

(8-letnia)

kl. II,

kl. III,

kl. V

kl. VI

kl. III,

kl. VI

(dotychczasowa podstawa programowa nie będzie już stosowana w żadnej klasie)

Zasadnicza szkoła zawodowa

(w branżowej szkole I stopnia)

(do czasu wygaszenia ZSZ)

(szkoła wygaszona)

Liceum ogólnokształcące

(3-letnie)

(do czasu wygaszenia liceum 3-letniego)

(szkoła wygaszona)

Technikum

(4-letnie)

 (do czasu wygaszenia 4-letniego technikum)

Szkoła policealna

w semestrach II-V

w semestrach IV i V

(szkoła wygaszona)

Gimnazjum

kl. II i kl. III

kl. III

(szkoła wygaszona)

Do uczniów gimnazjum stosuje się przepisy dotychczasowe. Przepisy dotyczące szkół ponadpodstawowych stosuje się również do szkół ponadgimnazjalnych do czasu wygaśnięcia kształcenia w tych szkołach, z uwzględnieniem zmian wynikających z ustawy – Przepisy wprowadzające ustawę Prawo oświatowe. Od dnia 1 września 2017 r. do czasu zakończenia kształcenia w dotychczasowych gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych nadzór pedagogiczny nad tymi szkołami jest sprawowany zgodnie z przepisami ustawy – Prawo oświatowe.

Wdrażanie nowej podstawy – 5 zadań dyrektora

W związku z wdrażaniem nowej podstawy programowej na dyrektorze spoczywa szereg zadań, w tym m.in.:

1)  Dostosowanie statutu do zmienionych przepisów ‒dotyczy zapisów korespondujących z podstawą programową (zmiany innych przepisów także powinny być odpowiednio uwzględnione w nowelizacji). Zmiany w statucie przedszkola publicznego w związku ze zmianą podstawy programowej  mogą objąć (statut wg art. 98 ustawy Prawo oświatowe):

  • cele i zadania przedszkola wynikające z przepisów prawa (tu: z nowej podstawy programowej),
  • sposób realizacji zadań przedszkola,
  • zakres zadań nauczycieli, w tym zadań związanych ze współdziałaniem z rodzicami w sprawach wychowania i nauczania, planowaniem i prowadzeniem pracy dydaktyczno-wychowawczej, prowadzeniem obserwacji pedagogicznych i dokumentowaniem ich,
  • organizację przedszkola.

Natomiast zapisy w statucie szkoły publicznej mogące podlegać nowelizacji w związku ze zmianą podstawy programowej:

  • celei zadania szkoły wynikające z przepisów prawa (tu: z nowej podstawy programowej) oraz sposób ich wykonywania (w przypadku szkoły dla dzieci i młodzieży cele i zadania szkoły powinny uwzględniać program wychowawczo-profilaktyczny szkoły),
  • organizacja pracy szkoły, w tym oddziałów dwujęzycznych,
  • zakres zadań nauczycieli, sposób i formy wykonywania tych zadań,
  • szczegółowe warunki i sposób oceniania wewnątrzszkolnego uczniów,
  • organizacja pracowni szkolnych,
  • organizacja dodatkowych zajęć dla uczniów, w tym zwiększających szanse ich zatrudnienia,
  • organizacja wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego,
  • organizacja biblioteki szkolnej, w tym gromadzenie i udostępnianie podręczników, materiałów edukacyjnych i materiałów ćwiczeniowych oraz innych materiałów bibliotecznych oraz warunki i zakres współpracy biblioteki szkolnej z uczniami, nauczycielami i rodzicami,
  • organizacja i formy współdziałania szkoły z rodzicami,
  • organizacja pracowni szkolnych (np. języków obcych),
  • inne zapisy, uwzględniające zmiany w innych aktach prawnych.
Harmonogram aktualizowania statutów w związku ze zmianami w prawie znajdziesz tutaj>>

2)  Dostosowanie warunków realizacji zadań statutowych do wymagań nowej podstawy programowej – szkoły i placówki są zobowiązane podejmować niezbędne działania w celu tworzenia optymalnych warunków realizacji działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej, a także zapewnienia każdemu uczniowi warunków niezbędnych do jego rozwoju, podnoszenia jakości pracy szkoły lub placówki i jej rozwoju organizacyjnego ‒ publiczne i niepubliczne.

3)  Dostosowanie bazy lokalowej do zalecanych warunków realizacji podstawy programowej – duży nacisk położono w podstawie programowej na każdym etapie edukacyjnym na „Warunki i sposób realizacji podstawy programowej”, w szczególności w przedszkolu i szkole podstawowej. Wybrane wymagania w zakresie organizacji pomieszczeń, zaopatrzenia sal w pomoce dydaktyczne, aranżacji przestrzeni znajdziesz tutaj>>

4)  Wdrożenie nowej podstawy programowej – w związku ze zmianą podstawy programowej dyrektor powinien dokonać diagnozy potrzeb szkoły i oceny poziomu jej gotowości do wdrożenia nowych rozwiązań, uwzględniając przy tym aspekt organizacyjno-merytoryczny.

5)  Nadzór pedagogiczny dyrektora – wskazane jest włączyć do nadzoru pedagogicznego dyrektora zadania związane z wdrażaniem nowej podstawy programowej, zarówno do ewaluacji, jak i kontroli wewnętrznej.

Przykładowe czynności dyrektora związane z wdrażaniem nowej podstawy

Czynności

W jaki sposób zrealizować zadania

Rozpoznanie potrzeb nauczycieli w zakresie realizacji nowej podstawy programowej

  • wspólna analiza treści podstawy,
  • omówienie wątpliwości,
  • zdefiniowanie obszarów, w których nauczyciele potrzebują wsparcia (np. zaktualizowanie wiedzy)

Organizacja wspomagania nauczycieli

zwrócenie uwagi na poznanie warunków realizacji podstawy programowej, w tym znajomości ramowych planów nauczania

Ustalenie zasad dopuszczania programów nauczania do użytku szkoły/przedszkola – także zestawu programów wychowania przedszkolnego/szkolnego zestawu programów nauczania

  • wniosek nauczyciela o dopuszczenie programu,
  • jego zawartość,
  • termin składania wniosków

dyrektor powinien mieć pewność, że przedstawione przez nauczycieli programy obejmują całość podstawy programowej i gwarantują osiągnięcie celów opisanych w dokumencie, powinien zatem ustalić wspólnie z nauczycielami podstawowe kryteria, jakie powinien spełniać program

Ustalenie zasad planowania pracy z uczniem

np. na zebraniu rady pedagogicznej/ w zespołach przedmiotowych:

czy i jakie dokumenty będą tworzyli nauczyciele, np. plany pracy, arkusze obserwacji pedagogicznych, arkusze okresowej analizy realizacji podstawy programowej (jakościowa, ew. rejestrowanie zagrożeń realizacji podstawy programowej w związku, np. z długą nieobecnością nauczyciela, licznymi wyjściami/wyjazdami uczniów na wycieczki ), dokumentacja współpracy z rodzicami

Ustalenie sposobu prowadzenia dokumentacji uzupełniającej przez nauczycieli

diagnoza, obserwacje pedagogiczne, plany pracy, inne

Wyznaczenie zadań nauczycieli związanych z wdrażaniem nowej podstawy programowej

  • poznanie treści nowej podstawy programowej,
  • analiza oferty wydawniczej w zakresie programów nauczania,
  • dokonanie wyboru programu nauczania lub opracowanie programu (ma uwzględniać potrzeby uczniów i możliwości szkoły/ przedszkola/innej formy wychowania przedszkolnego). Jeśli nauczyciel sam opracowuje program, to w korelacji z ramówką. Dokonując wyboru programu, nauczyciel powinien wziąć pod uwagę planowanie średnio i krótkoterminowe, tj. przewidywane osiągnięcia dzieci stosownie do wieku i możliwości rozwojowych oraz ocenić, czy dobór treści kształcenia zawartych w programie umożliwi realizację założonych celów,
  • przedstawienie dyrektorowi wybranego (opracowanego) programu – w terminach i w sposób określony przez dyrektora,
  • zapoznanie uczniów i rodziców  z programem nauczania (rodziców z programem wychowania przedszkolnego), wymaganiami edukacyjnymi wynikającymi z podstawy programowej i programu nauczania, zasadami oceniania, itd.,
  • realizacja zadań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych adekwatnie do celów określonych w nowej podstawie programowej, zgodnie z wybranym programem nauczania i własnym planem pracy,
  • indywidualizowanie pracy z uczniami w związku z ich różnymi potrzebami i możliwościami, udzielanie bieżącego wsparcia oraz zorganizowanej pomocy psychologiczno-pedagogicznej,
  • dokonywanie ewaluacji własnej pracy, monitorowanie realizacji nowej podstawy programowej, ocenianie przydatności wykorzystywanych narzędzi dydaktycznych,
  • prowadzenie ustalonej dokumentacji (plany pracy, arkusz analizy jakościowej realizacji podstawy programowej, dokumentacja diagnoz i  obserwacji pedagogicznych, scenariusze lekcji „awaryjnych” (odpowiednio do typu szkoły/placówki),
  • współpraca z rodzicami (informowanie o postępach , dokumentowanie współpracy z rodzicami, inne)

Zapoznanie nauczycieli z zasadami ustalonymi przez dyrektora

na zebraniu rady pedagogicznej lub w inny sposób

Opiniowanie szkolnego zestawu programów nauczania (zestawu programów wychowania przedszkolnego)

na zebraniu rady pedagogicznej, uchwała w sprawie opinii (ta zasada nie obowiązuje w szkołach i placówkach niepublicznych, ale można ją przyjąć do stosowania)

Monitorowanie wdrożenia nowej podstawy programowej

na bieżąco dyrektor powinien sprawdzać wdrażanie i realizację nowej podstawy – przeprowadzanie pod tym kątem kontroli, ewaluacji wewnętrznej, zamieszczenie monitorowania w planie nadzoru na kolejny rok szkolny

Wszelkich ustaleń najlepiej dokonać przed wejściem w życie nowej podstawy programowej, z odpowiednim wyprzedzeniem – najlepiej przed wakacjami. Pozwoli to na ewentualną weryfikację ustaleń, w razie potrzeby zasięgnięcie opinii o programie (np. doradcy metodycznego pomimo braku takiego zobowiązania), wyjaśnienie wszelkich wątpliwości, dokonanie ewentualnych zmian, planowe przygotowanie szkoły do wdrożenia nowej podstawy programowej.

MEN zapowiedziało, że wszyscy nauczyciele szkół podstawowych będą mieli możliwość szkolenia z wdrażania nowej podstawy programowej (do końca czerwca 2017 r.).

Podręczniki do nowej podstawy programowej

Tam gdzie nadal obowiązuje dotychczasowa podstawa programowa, uczniowie będą korzystali z dotychczasowych podręczników, a kształcenie będzie organizowane według dotychczasowej ramówki. Nowa podstawa programowa będzie realizowana zgodnie z nową ramówką, z wykorzystaniem nowych podręczników.

Wykazy podręczników dopuszczonych do użytku szkolnego – prowadzonych przez MEN ‒ uwzględniających dotychczasową podstawę programową kształcenia ogólnego oraz wykazy podręczników uwzględniających nową podstawę programową, będą prowadzone odrębnie.

Nauczyciel może zdecydować o realizacji programu nauczania:

1)  z zastosowaniem podręcznika, materiału edukacyjnego lub materiału ćwiczeniowego lub

2)  bez zastosowania podręcznika lub materiałów.

Prawo do bezpłatnego dostępu do podręczników, materiałów edukacyjnych i materiałów ćwiczeniowych, o których mowa w art. 22ac ust. 1 ustawy o systemie oświaty, uczniowie szkół podstawowych publicznych i niepublicznych uzyskują, począwszy od roku szkolnego:

1) 2017/2018 – uczniowie klas I, IV i VII,

2)  2018/2019 – uczniowie klas II, V i VIII,

3)  2019/2020 – uczniowie klasy III i VI.

Prawo to mają również w roku szkolnym:

1)  2017/2018 – uczniowie klas II, III, V i VI szkoły podstawowej;

2)  2018/2019 – uczniowie klasy III i VI szkoły podstawowej.

Prawo do bezpłatnego dostępu do podręczników, materiałów edukacyjnych lub materiałów ćwiczeniowych, do 31 sierpnia 2019 r. przysługuje także uczniom dotychczasowych publicznych i niepublicznych gimnazjów oraz uczniom klas dotychczasowych gimnazjów.
Wanda Pakulniewicz

Nagrody i wyróżnienia

Sprawdź inne serwisy

Epedagogika Poradnik Dyrektora Szkoły Strefa logopedy Kwadrans dla dyrektora szkoły Zarządzanie przedszkolem kadry i finanse resql