MEN: Podsumowanie pracy i plany

Reforma programowa daje szkołom większe możliwości wykorzystywania w nauczaniu nowoczesnych technik, programów komputerowych i pomocy naukowych. Nowa podstawa kończy z przeładowanymi programami, a programy nauczania dopuszcza do użytku już nie minister, lecz dyrektor danej szkoły. Celem zmian jest stworzenie uczniom szansy indywidualnego rozwoju zdolności i zainteresowań.

Uczniowie rozpoczynający naukę w szkole ponadgimnazjalnej będą przyswajali nowe informacje zamiast powtarzać treści, których uczyli się już wcześniej.

• W roku szkolnym 2009/2010 reforma objęła przedszkola oraz pierwsze klasy szkół podstawowych i gimnazjów.
• W roku 2010/2011 nowa podstawa programowa obowiązuje również w klasach drugich szkół podstawowych oraz gimnazjów.
• W następnych latach będzie ona obejmowała kolejne klasy. Wprowadzanie reformy programowej w gimnazjach zakończy się w 2012 roku, a w szkołach podstawowych i liceach w 2015 roku.

Zapewnienie lepszego dostępu najmłodszych dzieci do edukacji to najskuteczniejszy sposób na wyrównywanie szans edukacyjnych. Dlatego jednym z głównych celów MEN jest upowszechnienie wychowania przedszkolnego wśród dzieci w wieku 3-5 lat. Dzięki podjętym działaniom w latach 2007-2010 wzrosło ono już o 20 proc.

Obecnie edukacją przedszkolną objętych jest aż 64,6 proc. dzieci - dla porównania, w roku szkolnym 2006/2007 było to tylko 44,6 proc. Sukcesem jest skokowe zwiększenie dostępu do edukacji przedszkolnej na wsiach. Teraz objętych jest nią ponad 43 proc. Dzieci mieszkających na wsi - o prawie 22 proc. więcej niż w roku szkolnym 2006/2007.

Plany rządu zakładają, że do 2012 roku do przedszkoli będzie uczęszczać 80 proc. wszystkich dzieci w wieku od 3 do 5 lat.

Wzrost tych wskaźników był możliwy dzięki zwiększeniu liczby miejsc w przedszkolach. W 2010 roku przedszkola mogły przyjąć 160 tys. dzieci więcej niż w roku 2007. W latach 2006-2007 liczba ta przyrosła zaledwie o niecałe 30 tysięcy - czyli ponad pięciokrotnie mniej.

Zmiany w ostatnich latach są efektem wprowadzenia nowych regulacji prawnych przez MEN, w tym zagwarantowania 5-latkom prawa do wychowania przedszkolnego.

Wprowadzono też możliwość zakładania innych form wychowania przedszkolnego. Są to punkty i zespoły wychowania przedszkolnego, tworzone szczególnie w miejscach o małej gęstości zaludnienia, dla małej liczby dzieci, mogące się mieścić nawet w domu. Od 2009 r. powstało ponad 1000 takich ośrodków, najwięcej na terenach wiejskich. Punkty te doskonale uzupełniają tradycyjną sieć przedszkoli i często likwidują problem dowozu dzieci do dużego przedszkola. Wsparciem programu rozwoju przedszkoli są środki unijne.

W większości krajów europejskich dzieci rozpoczynają naukę w szkole w wieku 6 lat, a w Wielkiej Brytanii, Holandii czy na Malcie do szkoły idą już dzieci 5-letnie. Rozpoczęcie nauki w młodszym wieku umożliwia lepsze przygotowanie dzieci, stwarza szansę pełniejszego rozwoju indywidualnych zdolności i umiejętności społecznych, a nierzadko jest także okazją do jak najwcześniejszego wyrównania szans edukacyjnych.

Od roku szkolnego 2009/2010 takie możliwości mają również polskie dzieci. W kwietniu 2009 roku weszła w życie rządowa nowelizacja ustawy o systemie oświaty, która dała 6-latkom prawo do nauki w szkole, a dzieciom 5-letnim zagwarantowała dostęp do edukacji przedszkolnej.

W roku szkolnym 2010/2011 z możliwości wcześniejszego pójścia do szkoły skorzystało 12,5 proc. 6-latków, spośród tych, które rok wcześniej chodziły do przedszkola.

Rządowy program „Radosna szkoła” powstał z myślą o najmłodszych uczniach. Zakłada on wsparcie finansowe na budowę placów zabaw i wyposażanie miejsc zabaw w szkołach podstawowych w pomoce dydaktyczne. Do 2014 r. w jego ramach szkoły otrzymają ponad 2,5 mld zł. Od września 2010 r. w niemal 80 proc. szkół podstawowych w Polsce są miejsca zabaw wyposażone w pomoce dydaktyczne. Wkład finansowy organów prowadzących szkoły wynosi 50 proc. kosztów urządzenia szkolnego placu zabaw, natomiast koszt zakupu pomocy dydaktycznych w całości finansowany jest z budżetu państwa do kwoty 6 lub 12 tys. zł, w zależności od liczby uczniów w klasach I-III.

Z podziału środków w tegorocznej edycji, dokonanego przez wojewodów, wynika, że w tym roku może powstać nawet 1000 placów zabaw przy szkołach podstawowych, z czego ponad 60 proc. na terenach gmin wiejskich.

Dzięki unijnemu programowi „Indywidualizacja procesu nauczania i wychowania uczniów klas I - III” każdy uczeń klas objętych programem będzie miał dostęp do zajęć dodatkowych, w tym logopedycznych, socjoterapeutycznych i psychoedukacyjnych, zgodnych z jego indywidualnymi potrzebami oraz możliwościami.

Ponadto zwiększy się stopień i zakres wykorzystania w szkole aktywizujących metod nauczania oraz dostępność i jakość pomocy psychologiczno-pedagogicznej udzielanej uczniom. W ramach programu możliwe jest również doposażenie bazy dydaktycznej szkół.

Na realizację programu samorządy otrzymają w sumie ponad 624 mln złotych. W 2010 r. projekt został wdrożony w dziewięciu województwach: kujawsko-pomorskim, lubelskim, lubuskim, dolnośląskim, opolskim, podkarpackim, podlaskim, świętokrzyskim i wielkopolskim. W kolejnych latach będą go wprowadzać także urzędy marszałkowskie w pozostałych województwach.

Rosnące oczekiwania i ambicje edukacyjne uczniów to także większe wymagania wobec nauczycieli, od których zależą: jakość kształcenia i poziom przygotowania młodzieży do dalszej nauki i wejścia na rynek pracy. Dlatego jednym z priorytetów rządu jest systematyczne podnoszenie płac kadry pedagogicznej.

W 2008 r. w budżecie państwa zapisano wzrost wynagrodzeń nauczycieli na poziomie 10 proc. Kolejne podwyżki miały miejsce w 2009 r. Wszystkim nauczycielom, bez względu na stopień awansu zawodowego, pensje wzrosły o 5 proc. w styczniu i o kolejne 5 proc. We wrześniu. Od 1 września 2010 r. pensje nauczycieli wzrosły o dodatkowe 7 proc. Po tej podwyżce przeciętne wynagrodzenie nauczycieli we wrześniu 2010 r. jest wyższe o 30 proc. w porównaniu z rokiem 2007, a nauczyciele z najkrótszym stażem otrzymują wynagrodzenie wyższe o prawie 60 proc.

Nowe spojrzenie na pracę z uczniem o różnego rodzaju specjalnych potrzebach edukacyjnych, w tym ucznia szczególnie uzdolnionego - indywidualne podejście do potrzeb ucznia na każdym etapie edukacyjnym.

Nowe zadania przedszkola i szkoły to:

a) w przedszkolu powszechna diagnoza przedszkolna - informacja dla:

• nauczyciela przedszkola - potrzebna do opracowania indywidualnego programu wspomagania i korygowania rozwoju dziecka,
• specjalistów - udzielających, w zależności od potrzeb, specjalistycznego wsparcia,
• rodziców - o stanie gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole podstawowej

c) w gimnazjum i w szkole ponadgimnazjalnej planowanie i realizacja przez nauczycieli zadań z zakresu doradztwa edukacyjno-zawodowego.

Zmiany ustawowe

1. ustawa o systemie informacji oświatowej (projekt przyjęty przez Radę Ministrów 9 listopada):

• zmodernizowany System Informacji Oświatowej - jako narzędzie dobrego zarządzania w edukacji

1. ustawa o zmianie ustawy o systemie oświaty:

• umożliwienie samorządom efektywniejszego zarządzania oświatą poprzez grupowanie szkół i placówek (grupy przedszkolno-podstawowe, grupy gimnazjalno-licealne, branżowe centra kształcenia zawodowego i ustawicznego, centra rozwoju edukacji);
• wdrożenie zaplanowanych i już konsultowanych koniecznych zmian unowocześniających kształcenie zawodowe i ustawiczne, w tym umożliwiających kształcenie na odległość;
• zmiany w finansowaniu edukacji przedszkolnej i edukacji dorosłych;
• wprowadzenie do systemu edukacji niepublicznych polskich szkół uzupełniających dla dzieci poza granicami naszego kraju.

1. ustawa o jakości edukacji:

• jednolity system jakości edukacji - realizacja konstytucyjnego zadania państwa, jakim jest nadzór pedagogiczny, przez inspektorów jakości edukacji wprowadzonych zamiast kuratorów i wizytatorów
• regionalne Ośrodki Jakości Edukacji funkcjonujące zamiast kuratoriów i komisji egzaminacyjnych

Od roku szkolnego 2011/2012:

• każdy 5-latek jest objęty edukacją przedszkolną,
• w przedszkolach i w gimnazjach zaczyna obowiązywać indywidualne podchodzenie do potrzeb dzieci,
• odbywa się zmodernizowany egzamin gimnazjalny.

Od 2012 roku zaczynają działanie nowe instytucje zajmujące się jakością edukacji, istniejące ogólnokrajowe instytucje edukacyjne dostają nowe zadania.

Od roku szkolnego 2012/2013:

• 6-latki idą obowiązkowo do szkoły,
• w szkołach podstawowych i w szkołach ponadgimnazjalnych zaczyna obowiązywać indywidualne podchodzenie do potrzeb uczniów,
• do szkół ponadgimnazjalnych wchodzą zmiany programowe.

Od września 2012 roku rusza nowy System Informacji Oświatowej, który umożliwia między innymi stopniowe wdrażanie nowych zasad finansowania zadań edukacyjnych.

Od roku szkolnego 2014/2015 wchodzą nowe wymagania na sprawdzianie po szkole podstawowej i na maturze.

Źródło informacji:

• strona internetowa MEN.