Wyzwania w edukacji uczniów z Ukrainy

Rzecznik Praw Obywatelskich zlecił przeprowadzenie badań dotyczących największych wyzwań w edukacji dzieci z Ukrainy. Badania przeprowadzono wśród:

• organów prowadzących,
• dyrektorów,,
• nauczycieli,
• asystentów kulturowych,
• rodziców uczniów polskich i ukraińskich.

Jako największe wyzwanie wskazano przede wszystkim barierę językową i pracę z uczniami z traumą wojenną. Nauczyciele wskazują także na problem zbyt dużej liczebności klas, niedoborów kadrowych, jak również niezapewniania materiałów przydatnych do pracy z ukraińskimi dziećmi. To jednak nie jedyne problemy.

Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca uwagę przede wszystkim na problemy niewłączenia wszystkich uczniów z Ukrainy do polskiego systemu oświaty. Dotyczy to uczniów, którzy nie realizują obowiązku nauki, a jednocześnie ich rodzice (osoby sprawujące nad nimi opiekę) nie zadeklarowały kontynuacji nauki w ukraińskim systemie oświaty. W efekcie dzieci te pozostają niejako w zawieszeniu, a niejednokrotnie wymagają one wsparcia w postaci choćby kształcenia specjalnego.

RPO dostrzega także problem zbyt małej liczby oddziałów przygotowawczych tworzonych dla uczniów z Ukrainy. Jest to wynik zbyt dużych kosztów ich prowadzenia, jak również braku kadry nauczycielskiej i infrastruktury. Aktualnie w Polsce funkcjonuje 956 oddziałów przygotowawczych (w stosunku do 2414 z zeszłego roku). Uczęszcza do nich jedynie 14 414 dzieci z Ukrainy (8% wszystkich dzieci, które przybyły do Polski w związku z agresją rosyjską). Pozostali uczą się poza tymi oddziałami, niejednokrotnie mimo braku znajomości języka polskiego.

W tym zakresie RPO sugeruje wsparcie dla powstawania szkół ukraińskich w Polsce, a także oddziałów międzynarodowych.

Rzecznik zaakcentował również takie problemy jak:

• brak wsparcia psychologiczno-pedagogicznego,
• nierealizowanie zaleceń poradni,
• brak odpowiednich podręczników,
• niedobory asystentów międzykulturowych lub pomocy nauczyciela.

Niestety zdarzają się też przypadki dyskryminacji ze strony uczniów innych państw, czemu towarzyszy brak kompetencji szkoły w rozwiązywaniu takich problemów. Z drugiej strony negatywny wpływ na integrację ma preferencyjne traktowanie uczniów z Ukrainy. Brakuje też wsparcia procesu integracji ze strony kadry nauczycielskiej.

Kontrowersje budzi także ocenianie i promowanie uczniów z Ukrainy. Wobec bariery językowej uczniowie ci mają bowiem problemy z realizacją podstawy programowej. Do tej pory nie przewidziano rozwiązań, które pozwoliłyby zwalczyć te trudności.