Niepokój a nawet popłoch w związku z wdrażaniem przepisów RODO udzielił się licznym administratorom danych. Fakt ten starali się wykorzystać różni oszuści, grożąc – również szkołom - doprowadzeniem do wszczęcia kontroli i do nałożenia wysokich kar finansowych. Wskutek nowelizacji Kodeksu karnego taki czyn będzie uznawany za przestępstwo.

Jak widzi to Ministerstwo Cyfryzacji

Nowelizacja Kodeksu karnego ma na celu zapobiec niebezpiecznemu procederowi, na który zwracało uwagę Ministerstwo Cyfryzacji.

Z uzasadnienia projektu ustawy wdrażającej RODO: „Z informacji uzyskanych przez Ministerstwo Cyfryzacji wynika, że obok licznych wiadomości wysyłanych po 25 maja 2018 r. informujących o przetwarzaniu danych osobowych są również takie, które mogą być ukierunkowane na oszustwa. Obok informacji zawierających linki bądź załączniki z dokumentami z których skorzystanie zapewnić ma pozornie pełną zgodność z RODO, a faktycznie może skutkować zainstalowaniem tzw. wirusa, coraz częściej wysyłane są oferty usług doradczych w obszarze ochrony danych osobowych z informacją, że odmowa skorzystania z usług skutkować może złożeniem skargi do Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych. Wiadomości zawierają również często adresowane świadomie nieprawdziwe informacje o prawnej konieczności nabycia szaf zapewniających zgodność z RODO, krat w oknach, szczególnych kategorii niszczarek, nakładek na ekrany monitorów, kłódek oraz innych dedykowanych RODO rozwiązań. Nie ulega więc wątpliwości, że konieczne jest objęcie takich działań podejmowanych na ogromną skalę, regulacjami kodeksu karnego.”

Szersza definicja groźby bezprawnej

Wbrew pozorom nowelizacja nie dodaje ani nie modyfikuje przesłanek przestępstwa groźby karalnej.Istota sprawy tkwi natomiast w zmodyfikowanej definicji groźby bezprawnej. Otóż za taką groźbę będzie uznawane grożenie spowodowaniem nie tylko postępowania karnego ale także innego postępowania, w którym może zostać nałożona administracyjna kara pieniężna. Chodzi tu przede wszystkim o postępowanie w sprawie stwierdzenia naruszenia ochrony danych, prowadzone przez Prezesa Urzędu Ochrony Danych, które w istocie może zakończyć się wymierzeniem bardzo wysokiej kary finansowej.

Warto dodać, że sama groźba bezprawna nie jest przestępstwem, ale jest zaliczana do znamion licznych przestępstw m.in. zmuszania do określonego działania (art. 191 Kodeksu karnego) czy wywierania wpływu na czynności urzędowe organu administracji rządowej, innego organu państwowego lub samorządu terytorialnego (art. 224 Kodeksu karnego). Dlatego właśnie rozszerzenie definicji groźby bezprawnej może prowadzić do skazań za tego typu zachowania.

Nie będzie stanowiła groźby zapowiedź spowodowania postępowania, w którym może zostać nałożona administracyjna kara pieniężna, jeżeli ma ona jedynie na celu ochronę prawa naruszonego zachowaniem zagrożonym administracyjną karą pieniężną (np. przez osobę, której dane były nielegalnie przetwarzane przez szkołę).

Ustawa z 21 lutego 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z zapewnieniem stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (Dz.U. z 2019 r. poz. 730) – art. 40,
Ustawa z 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (tekst jedn.: Dz.U. z 2018 r. poz. 1600 ze zm.) – art. 115 § 12, art. 191, art. 224.

Michał Kowalski