Mimo upływu trzech lat od wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, systemowe problemy związane z nauczaniem etyki w polskich szkołach nie zostały rozwiązane. Na świadectwie ucznia, który nie uczęszcza ani na religię, ani na etykę stawia się kreskę, która sugeruje odmienne, od katolickiego, wyznanie. Po nieefektywnej wymianie korespondencji z MEN - Rzecznik Praw Obywatelskich interweniuje u Premiera Donalda Tuska.

Na świadectwie szkolnym nie można ujawniać informacji o religii, której uczeń nie wyznaje

W wyroku z 15 czerwca 2010 r. (Grzelak przeciwko Polsce) Europejski Trybunał Praw Człowieka podkreślał, że wolność przekonań, sumienia i wyznania jest jednym z fundamentów społeczeństwa demokratycznego i naturalną jej konsekwencją jest swoboda nieujawniania swoich przekonań religijnych, a wprowadzenie przez państwo bezpośredniego czy pośredniego obowiązku ujawnienia faktu nie wyznawania religii stanowi naruszenie prawa. Jak zauważa Rzecznik Praw Obywatelskich, praktykowane w Polsce, stawianie kreski na świadectwie przy zajęciach z religii/etyki sugeruje, że uczeń jest innego wyznania niż katolickie.

Europejski Trybunał Praw Człowieka uznał, że brak oceny stygmatyzuje ucznia, a także stawia go w gorszej sytuacji w obliczaniu średniej ocen. Brak oceny z religii/etyki wskazuje w ocenie Trybunału na to, iż skarżący nie uczęszcza na zajęcia z religii, które są ogólnie dostępne i w związku z tym może być postrzegany, jako osoba bez przekonań religijnych.

Brak chętnych na etykę czy brak etyki dla chętnych?

Resort edukacji stoi na stanowisku, że szkoły dysponują odpowiednią kadrą nauczycielską do prowadzenia zajęć z etyki, lecz niska liczba szkół, w których jest organizowana etyka (4,5% w skali kraju) ,świadczy jedynie o braku chętnych uczniów. Ze skarg napływających do Rzecznika wynika jednak inny wniosek - niski poziom zainteresowania nauką etyki może wynikać z faktu nieorganizowania tych lekcji oraz braku gwarancji, że lekcje takie zostaną rzeczywiście zorganizowane.

4 pomysły na zwiększenie dostępności etyki w szkołach

21 października 2010 r., w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich, zorganizowana została debata „Prawo ucznia do lekcji etyki”. Z dyskusji wypłynęły wnioski dotyczące rozwiązań, które pomogłyby w zwiększeniu dostępności lekcji etyki:

zmniejszenie lub zniesienie limitu chętnych uczniów na lekcje etyki,
nauka etyki przez Internet z wykorzystaniem nauczania interaktywnego
zwiększenie liczby nauczycieli przygotowanych do nauczania etyki,
promowanie dorobku polskich etyków: m.in. ks. prof. Józefa Tischnera, prof. Marii Ossowskiej, prof. Tadeusza Kotarbińskiego, prof. Jacka Hołówki.

W konkluzji, Rzecznik zwrócił się do Premiera z prośbą o:

wyjaśnienie przyczyn niepodjęcia przez Ministra Edukacji Narodowej w ciągu ostatnich trzech lat konkretnych działań na rzecz systemowego wykonania wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie Grzelak przeciwko Polsce,
przedstawienie stanowiska dotyczącego zmiany rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach (Dz.U. z Nr 36, poz. 155 ze zm.) w zakresie dotyczącym lekcji etyki,
przedstawienie planu działań mających na celu realizację przedmiotowego wyroku wraz z harmonogramem.

Źródło: