Planowanie pracy szkoły i dyrektora – kalendarz na rok szkolny 2022/2023

Zgodnie z art. 94 ustawy Prawo oświatowe rok szkolny we wszystkich szkołach i placówkach rozpoczyna się z dniem 1 września każdego roku. zaś koniec roku szkolnego przypada na dzień 31 sierpnia następnego roku. Każdego roku resort edukacji publikuje kalendarz roku szkolnego, w którym określa organizację roku szkolnego, uwzględniającą w szczególności terminy:

• rozpoczynania i kończenia zajęć dydaktyczno-wychowawczych,
• przerw świątecznych,
• ferii zimowych w poszczególnych województwach.

Określenie tych terminów z odpowiednim wyprzedzeniem jest niezbędne do opracowania i zatwierdzenia planu pracy szkoły. W planie tym określa się zadania, sposoby realizacji zadań, odpowiedzialne osoby za wykonanie zadań oraz terminy realizacji.

Ministerialny kalendarz roku szkolnego stanowi zatem punkt wyjścia do opracowania planu pracy szkoły, który następnie powinien służyć do odpowiedniego zaplanowania kalendarza dyrektora szkoły.

Należy pamiętać, aby planu pracy szkoły nie utożsamiać z terminarzem, w którym wskazywane są konkretne termy poszczególnych działań. Dokument ten jest bowiem rodzajem strategii zarządzania szkołą lub placówką. Wskazuje się w nim zadania związane z realizacją kierunków polityki oświatowej państwa, zadań placówki wynikających z ustawy Prawo oświatowe oraz zadań statutowych, a także założenia dotyczące zadań i celów dydaktycznych, opiekuńczych i wychowawczych. W planie tym określa się oczywiście orientacyjne terminy, w których powinno zostać zrealizowane określone zadanie bądź osiągnięty cel. Nie jest to jednak dokument pełniący rolę planera dla dyrektora i nauczycieli.

Terminy, w których wykonywane powinny być zadania szkoły na dany rok wyznacza się w organizacji roku szkolnego dla danej szkoły czy placówki. Wynikają one z planu pracy szkoły, ale odróżniają się wskazaniem konkretnych dat. Organizacja pracy y szkoły przekłada się następnie na kalendarz roku szkolnego.

W pierwszym kroku w kalendarzu szkolnym należy uwzględnić wspomniane wcześniej daty:

• rozpoczęcia i zakończenia zajęć dydaktyczno-wychowawczych,
• przerw świątecznych,
• ferii szkolnych.

Następnie zaś wskazuje się ustalone na poziomie centralnym:

• dni wolne od zajęć dydaktycznych,
• terminy egzaminów zewnętrznych,
• daty dni ustawowo wolnych od pracy.

Od tych dat w dużej mierze uzależnione są bowiem m.in. terminy:

• dodatkowe dni wolnych od zajęć dydaktyczno-wychowawczych ustalane przez dyrektora szkoły,
• terminy uroczystości szkolnych, dni otwartych itp.
• terminy spotkań rady pedagogicznej,
• terminy zebrań z rodzicami,
• terminy odbierania od uczniów i rodziców deklaracji.

Przepisy prawa oświatowego nakładają na dyrektora, nauczycieli i pracowników obowiązek corocznego opracowywania programów i planów realizacji różnego rodzaju zadań. Oznacza to konieczność dalszego planowania, są to w szczególności:

• plan nadzoru pedagogicznego dyrektora szkoły,
• program wychowawczo-profilaktyczny,
• wewnątrzszkolny system doradztwa zawodowego,
• plan rozwoju zawodowego nauczycieli,
• plan urlopów wypoczynkowych.

Należy pamiętać, że większość planów i programów realizowanych w szkole wymaga konsultacji bądź zaopiniowania przez organy szkoły. To z kolei stwarza konieczność odpowiedniego skoordynowania ich pracy oraz wyznaczania konkretnych terminów jej zakończenia. Obowiązek ten nie dotyczy wyłącznie wspomnianego już planu pracy szkoły. Doskonałym przykładem jest program wychowawczo-profilaktyczny szkoły.

Zgodnie z art. 26 i 84 ustawy Prawo oświatowe, program ten opracowuje się na podstawie corocznej diagnozy w zakresie występujących w środowisku szkolnym potrzeb rozwojowych uczniów, w tym czynników chroniących i czynników ryzyka, ze szczególnym uwzględnieniem zagrożeń związanych z używaniem substancji psychotropowych, środków zastępczych oraz nowych substancji psychoaktywnych. Diagnozę przeprowadza dyrektor szkoły lub placówki albo upoważniony przez niego pracownik szkoły lub placówki.

Program ten uchwala rada rodziców w porozumieniu z radą pedagogiczną, a w szkołach i placówkach, w których nie tworzy się rad rodziców, program ten uchwala rada pedagogiczna. Jeżeli jednak rada rodziców w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia roku szkolnego nie uzyska porozumienia z radą pedagogiczną – program ten ustala dyrektor szkoły w uzgodnieniu z organem sprawującym nadzór pedagogiczny. Program ustalony przez dyrektora szkoły lub placówki obowiązuje do czasu uchwalenia programu przez radę rodziców w porozumieniu z radą pedagogiczną.

Poniżej przedstawiono przykładowy plan działań zmierzających do opracowania i wdrożenia programu wychowawczo-profilaktycznego w szkole.

W podobny sposób warto planować działania związane z tworzeniem wszystkich wymaganych przepisami planów obowiązujących w przedszkolu, szkole i placówce.

Jednym z często pojawiających się problemów praktycznych jest zbyt późne przystąpienie do prac nad ustaleniem planu urlopów w szkołach, w których istnieje obowiązek jego ustalenia. Zgodnie bowiem z art. 163 § 1 Kodeksu pracy, urlopy powinny być udzielane zgodnie z planem urlopów. Oznacza to, że plan urlopów powinien obowiązywać już od 1 stycznia danego roku kalendarzowego, ponieważ właśnie w tym dniu pracownik nabywa do niego prawo.

Dalsza treść ww. przepisu stanowi, że plan urlopów ustala pracodawca, biorąc pod uwagę wnioski pracowników i konieczność zapewnienia normalnego toku pracy. Co oznacza to w praktyce?

Otóż konieczne jest po pierwsze odebranie wniosków pracowników, po drugie zaś ustalenie, czy wnioskowane przez nich terminy nie zakłócą normalnego toku pracy. Ma to szczególne znaczenie np. w przedszkolach, w których plan urlopowy nauczycieli i pracowników niepedagogicznych musu być skorelowany z planowanym terminem przerwy pracy przedszkola w okresie wakacji. To z kolei oznacza, że dyrektor powinien termin na składanie wniosków o udzielenie urlopu w 2023 r. powinien przypadać jeszcze na rok 2022, np. poniedziałek 19 grudnia 2022 r.

Kluczowa w procesie planowania pracy szkoły w kolejnym roku szkolnym jest analiza czasu, jakiego wymaga wypełnienie danego zadania. Dotyczy to także prac koncepcyjnych, tj. od momentu stworzenia planu do jego zatwierdzenia i wdrożenia.

Planowanie kalendarza szkolnego na rok 2022/2023 należy zatem zacząć od wpisania dat i terminów wynikających z przepisów prawa. Następnie ustala się, jakie czynności i działania mają poprzedzić określone zdarzenie. Takie określanie terminów pozwala uniknąć sytuacji, w których termin realizacji wypada w piątek lub sobotę po Bożym Ciele albo w dni wolne od szkoły dla uczniów.

Można zrobić to w formie tabeli lub przypisać konkretne daty w terminarzu szkolnym. Daty te warto przenieść także do osobistego kalendarza dyrektora.

Zarządzanie szkołą oraz dbanie o prawidłowe wykonywanie zadań dydaktycznych, opiekuńczych i wychowawczych wymaga ogromnej elastyczności. Zaplanowanie wszystkich czynności z wyprzedzeniem nigdy nie jest możliwe. Wiele terminów zaczyna bowiem swój bieg od danego wydarzenia, np. w terminie 30 dni od doręczenia orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego niezbędne jest opracowanie indywidualnego programu edukacyjno-terapeutycznego. Ich zakończenie będzie więc wypadać w różnym czasie dla poszczególnych orzeczeń. Takie zdarzenia powinny być niezwłocznie wpisywane do terminarza wraz terminem końcowym.

Dynamika zmian zachodzących w ostatnich latach pokazała, że dyrektor musi umieć reagować na nagłe zmiany. Istotne działania trzeba podejmować również w sytuacjach, w których konieczne reagowanie mimo braku regulacji prawnych. Jednocześnie jednak, nie zawsze możliwe jest niedopełnienie obowiązków zakresie realizacji podstawowych zadań. Prowadzenie i bieżące aktualizowanie kalendarza ułatwiają ustalane priorytetów i zapewnienie prawidłowej pracy szkoły.