Zatrudnienie nauczyciela przedszkola z dniem 1 września a prawo do trzynastki

Nauczycielom jako pracownikom sfery budżetowej gwarantuje się prawo do dodatkowego wynagrodzenia rocznego zwanego potocznie „trzynastką”. Ustawa o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej przewiduje, że pracownik nabywa prawo do wynagrodzenia rocznego w pełnej wysokości po przepracowaniu u danego pracodawcy całego roku kalendarzowego (art. 2 ust. 1). Jednocześnie też w ustawie przewidziano, że pracownik, który nie przepracował u danego pracodawcy całego roku kalendarzowego, nabywa prawo do wynagrodzenia rocznego w wysokości proporcjonalnej do okresu przepracowanego, pod warunkiem, że okres ten wynosi co najmniej 6 miesięcy (art. 2 ust. 2). Zawarto też w ustawie cały szereg wyjątków – sytuacji, w których pomimo nieprzepracowanego okresu półrocznego pracownik i tak nabędzie prawo do trzynastki. Wśród wspomnianych wyjątków - opisanych w art. 2 ust. 3 ustawy w pkt 1 - wskazano, że przepracowanie co najmniej 6 miesięcy warunkujących nabycie prawa do wynagrodzenia rocznego nie jest wymagane w przypadku nawiązania stosunku pracy w trakcie roku kalendarzowego z nauczycielem i nauczycielem akademickim zgodnie z organizacją pracy szkoły (szkoły wyższej).  

Zauważyć trzeba, że ustawodawca użył sformułowania „nauczyciel” bez bliższego określenia, tworząc koniunkcję z innym pojęciem, a mianowicie „nauczyciel akademicki”. Zabieg ten należy interpretować w ten sposób, że pewnego rodzaju przywilejem objęto nauczycieli zatrudnionych w ramach systemu oświaty, a więc nauczycieli w znaczeniu przyjętym na gruncie Karty Nauczyciela oraz nauczycieli akademickich, a więc nauczycieli pracujących na wyższych uczelniach, których status regulowany jest ustawą o Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. Z uwagi na poruszony w artykule problem skupić musimy się na tej pierwszej grupie.

Zauważyłem już, że słowo „nauczyciel” zostało użyte przez prawodawcę bez bliższego określenia, a więc nie zawężono skutków tego przepisu wyłącznie do wybranej kategorii nauczycieli. Tymczasem podstawowym podziałem, jaki rysuje się na gruncie Karty Nauczyciela jest podział na nauczycieli szkół feryjnych oraz placówek nieferyjnych, co wynika z wielu odmienności w organizacji pracy tychże jednostek oświatowych, co z kolei ma wpływ na sytuację pracowniczą nauczycieli w nich pracujących. Oznacza to więc, ze przepis ten ma zastosowanie zarówno do nauczycieli szkół feryjnych, jak również do nauczycieli placówek nieferyjnych, a więc nauczycieli przedszkoli.

W tym kontekście rodzi się jednak pytanie jak interpretować sformułowanie ustawowe odnoszące się do nauczycieli, zwłaszcza że w przepisach prawa nie zostało zdefiniowane pojęcie „organizacja pracy szkoły", przy czym niejasność może dotyczyć kwestii jak pojęcie to rozumieć w odniesieniu do jednostek oświatowych w zależności od tego czy w organizacji ich pracy przewidziano ferie, czy też takowych nie ma.  Definicji wyjaśnianego w tym miejscu pojęcia nie znajdziemy w przepisach ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej, ani w Karcie Nauczyciela. Wobec braku legalnej definicji tego pojęcia przyjmuje się w orzecznictwie , że należy je interpretować zgodnie z jego potocznym rozumieniem, czyli jako ogół prac, proces i warunki wykonywania czynności prowadzonych przez szkołę, które odbywają się w danym czasie, zgodnie z góry ustalonym planem. Wobec tego takie czynniki jak np. organizacja roku szkolnego, zmianowość pracy szkoły, rozkład poszczególnych zajęć w roku szkolnym są elementami organizacji pracy szkoły.

Zauważyć należy w tym miejscu, że rok szkolny jest wyznacznikiem rytmu pracy nie tylko szkoły, ale także przedszkola. Jakkolwiek przedszkole jest placówką nieferyjną, to praca tej placówki zorganizowana jest w cyklu roku szkolnego. Aby się o tym przekonać wystarczy sięgnąć do art. 31 ust. 1 pkt 1 zdanie pierwsze ustawy Prawo oświatowe, który stanowi, że wychowanie przedszkolne obejmuje dzieci od początku roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 3 lata, do końca roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 7 lat. Także w innych przepisach odnoszących się bezpośrednio do organizacji pracy przedszkola także wskazuje się na rok szkolny. W szczególności powinniśmy zwrócić uwagę, że według art. 110 ust. 1 Prawa oświatowego arkusz organizacji szkoły i przedszkola określa szczegółową organizację nauczania, wychowania i opieki w danym roku szkolnym. Nie można pominąć, że arkusz organizacji jest dokumentem, który determinuje ruchy kadrowe, to z niego wynika ilu i jakich nauczycieli należy zatrudniać w każdym roku szkolnym, a więc także z niego wynika, jakie wakaty należy uzupełnić.