Rzecznik Praw Obywatelskich wniósł do Trybunału Konstytucyjnego wniosek o stwierdzenie niezgodności z Konstytucją przepisów dotyczących uprawnienia Ministra Edukacji do kształtowania zasad i warunków oceniania oraz przeprowadzania egzaminów w szkołach.

Główny problem - nieustanna zmienność przepisów o ocenianiu

Do RPO wpływają skargi dotyczące nieprawidłowości w systemie oceniania oraz przeprowadzania egzaminów zewnętrznych w polskich szkołach. Treść zarzutów stawianych przez uczniów i ich rodziców (opiekunów prawnych) od wielu lat dotyczy zwykle tych samych problemów i skupia się wokół częstych radykalnych zmian w systemie, których skutkiem jest nieporównywalność osiągnięć uczniów zdobywających wykształcenie w różnych rocznikach, a także niedostateczne uregulowanie w aktach prawa powszechnie obowiązującego kwestii kluczowych z punktu widzenia realizowania konstytucyjnego prawa do nauki.

MEN ma za duże kompetencje prawotwórcze

Przyczyną, takiego stanu rzeczy, zdaniem Rzecznika, jest przede wszystkim treść art. 22 ust. 2 pkt 4 UoSO, który upoważnia ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania do uregulowania w rozporządzeniu kwestii warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów oraz przeprowadzania egzaminów. Przepis ten nie pozwala na zgodne ze standardem konstytucyjnym pełne i jednoznaczne zrekonstruowanie wytycznych ustawodawcy co do treści aktu wykonawczego pozostawiając właściwie nieograniczony zakres swobody normodawczej ministrowi. Takie rozwiązanie jest zaś sprzeczne z przepisem art. 92 ust. 1 Konstytucji.

Kształt systemu oceniania i organizowania egzaminów powinna szczegółowo regulować ustawa

Sposób oceniania i promowania uczniów oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów decyduje o faktycznej możliwości korzystania z konstytucyjnego prawa do nauki. Osiągnięte wyniki są bowiem naturalnym i jedynym dopuszczalnym warunkiem różnicowania dostępu do szkół i uczelni publicznych. Z tego względu oceny muszą być wystawiane na podstawie jasnych i przewidywalnych kryteriów. Organizacja egzaminów i sprawdzianów powinna zaś gwarantować możliwie obiektywne wyniki, które będą mogły stanowić podstawę rekrutacji do szkół. Upoważnienie ustawowe do uregulowania kwestii oceniania uczniów oraz przeprowadzania egzaminów i sprawdzianów powinno być zatem, ze względu na ścisły związek ze sferą praw i wolności jednostki, precyzyjne i szczegółowe. Powinno zawierać jasne, proste do odczytania wskazówki co do merytorycznej treści rozporządzenia. O kształcie systemu oceniania i organizowania egzaminów powinien zdecydować ustawodawca, kompetencja ta nie może zostać „scedowana" na organ władzy wykonawczej, tj. w tym przypadku Ministra Edukacji Narodowej.

Źródło: