Nowy awans zawodowy od A do Z

Dotychczas nauczyciel z dniem zatrudnienia nabywał stopień awansu zawodowego stażysty. Po zmianach będzie on rozpoczynał pracę bez stopnia awansu zawodowego jako tzw. nauczyciel początkujący. Takiego nauczyciela zatrudnia się na podstawie umowy o pracę na czas określony na 2 lata szkolne.

Nauczyciel początkujący nie musi być zatrudniany na cały okres przygotowania zawodowego.

Nadal możliwe będzie nauczyciela bez przygotowania pedagogicznego, jeżeli ten zobowiąże się do uzyskania brakującego przygotowania w pierwszym roku pracy. Jeżeli nauczyciel zobowiązania nie wykona, wtedy dyrektor:

• rozwiąże umowę z nauczycielem z końcem roku szkolnego, albo
• odbierze od nauczyciela kolejne zobowiązanie do uzyskania przygotowania pedagogicznego w drugim roku pracy (pod warunkiem, że nauczyciel nie uzyskał przygotowania z przyczyn niezależnych od siebie).

Jeżeli nauczyciel zostanie zatrudniony w wymiarze co najmniej połowy wymiaru zajęć i zgodnie z kwalifikacjami, wtedy rozpocznie okres przygotowania do zawodu przed awansem na stopień mianowanego. Nie ma już znaczenia moment jego zatrudnienia. Przygotowanie do zawodu rozpocznie także nauczyciel zatrudniony po upływie 14 dni od dnia rozpoczęcia zajęć w roku szkolnym.

Nauczyciel rozpoczyna okres przygotowania do zawodu automatycznie, nie składa żadnego wniosku. Dyrektor nie musi wydawać mu jakiekolwiek decyzji czy nawet potwierdzenia rozpoczęcia okresu przygotowania do zawodu. Niemniej jednak dobrą praktyką będzie przekazaniu mu takiej informacji:

Zamiast dotychczasowego opiekuna stażu w przepisach przewidziano mentora. Dyrektor będzie musiał go niezwłocznie przydzielić nauczycielowi początkującemu rozpoczynającemu okres przygotowania do zawodu. Mentorem może być nauczyciel mianowany lub dyplomowany, ale nie pełniący funkcje kierownicze. Wyjątkowo nauczyciel z funkcją kierowniczą będzie mógł pełnić funkcję mentora w szkołach i placówkach niesamorządowych oraz artystycznych.

Długość okresu przygotowania do zawodu będzie zróżnicowana. Co do zasady wyniesie jednak 3 lata i 9 miesięcy.

Wystąpienie takich okresów nie powoduje jednak konieczności realizowania przygotowania do zawodu od nowa. Po takiej przerwie przygotowanie może być kontynuowane.

W związku z okresem przygotowania do zawodu nauczyciel nie składa planu rozwoju zawodowego. Musi jednak realizować wymagania nałożone na niego w rozporządzeniu. Dyrektor natomiast musi zapewnić mu wsparcie w realizacji tych wymagań i w realizacji tych wymagań, w szczególności:

• zapewnia nauczycielowi warunki do udziału w formach doskonalenia zawodowego
• umożliwia korzystanie z pomocy merytorycznej i metodycznej biblioteki pedagogicznej, poradni psychologiczno- pedagogicznej lub innej placówki działającej w systemie oświaty.

Nauczyciel rozpoczynający przygotowanie do zawodu powinien otrzymać jednorazowe świadczenie na start w wysokości 1000 zł. Należy je wypłacić w ciągu 30 dni od rozpoczęcia przygotowania do zawodu. Nauczyciel zatrudniony w więcej niż jednej szkole otrzyma świadczenie tylko w tej, którą wskaże jako podstawowe miejsce zatrudnienia.

W trakcie drugiego roku przygotowania do zawodu dyrektor musi przeprowadzić obserwację zajęć nauczyciela w wymiarze co najmniej 1 godziny. Podczas obserwacji obecny ma być:

• dyrektor;
• mentor,
• doradca metodyczny, nauczyciel konsultant bądź przedstawiciel organu sprawującego nadzór pedagogiczny albo nauczyciel dyplomowany, który naucza tego samego przedmiotu lub prowadzi ten sam rodzaj zajęć, z tej samej lub innej szkoły.

W drugim przygotowania do zawodu należy także dokonać oceny pracy nauczyciela. Zastąpi ona ocenę dorobku zawodowego. Przy czym jeśli dojdzie ustania zatrudnienia w trakcie odbywania przez nauczyciela przygotowania do zawodu, wtedy dyrektor ustali ocenę pracy za okres dotychczas odbytego przygotowania do zawodu nauczyciela lub dodatkowego przygotowania do zawodu nauczyciela.

Sama procedura oceny pracy nie zmieni się znacząco. Przy czym w toku oceniania dyrektor będzie musiał zasięgnąć opinii:

• mentora,
• rady rodziców.

Zarówno mentor jak i rada rodziców będą miały 14 dni na przedstawienie takiej opinii. Niemniej jednak jej brak nie wstrzyma procedury oceny pracy.

Co istotne, obowiązywać będą nowe kryteria oceny pracy. Zostaną one podzielone na obowiązkowe i dodatkowe. W ocenie będą brane pod uwagę wszystkie obowiązkowe kryteria oceny pracy oraz po jednym kryterium dodatkowym wybieranym przez:

• nauczyciela – w ciągu 3 dni roboczych od dnia otrzymania zawiadomienia o dokonywanej ocenie pracy,
• dyrektora – w zawiadomieniu o dokonywaniu oceny pracy.

Aby uzyskać określoną ocenę, nauczyciel będzie musiał zebrać konkretną liczbę punktów.

Jeżeli nauczyciel uzyska co najmniej dobrą ocenę pracy, wtedy po 2 latach przygotowania do zawodu dyrektor zatrudni nauczyciela na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony. Przy czym możliwe będzie zawarcie kolejnej umowy o pracę na czas określony:

• w celu zastępstwa innego nieobecnego nauczyciela,
• w ramach potrzeb podyktowanych organizacją nauczania.

Po 2 latach przygotowania do zawodu dyrektor będzie mógł zatrudnić nauczyciela na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony, pod warunkiem, że nauczyciel uzyska co najmniej dobrą ocenę pracy (w przypadku uzyskania negatywnej byłby już zwolniony).

Przy czym możliwa będzie także kolejna umowa o pracę na czas określony, w przypadku:

• konieczności zastępstwa innego nieobecnego nauczyciela,
• wystąpienia potrzeb podyktowanych organizacją nauczania,
• gdy nauczyciel nie uzyska co najmniej dobrej oceny pracy (tylko na 1 rok szkolny).

W trakcie ostatniego roku przygotowania do zawodu dyrektor będzie musiał ponownie dokonać oceny pracy nauczyciela. Obowiązywać będą takie same reguły, jak w przypadku pierwszej oceny. Także na tym etapie będzie wymagana co najmniej dobra ocena pracy.

Jeżeli nauczyciel uzyska co najmniej dobrą ocenę pracy, wówczas kolejnym krokiem będzie druga obserwacja zajęć. W tym celu dyrektor powoła komisję w składzie:

• dyrektor (przewodniczący),
• ekspert z listy ekspertów MEiN posiadający kwalifikacje z zakresu psychologii lub pedagogiki, w tym pedagogiki specjalnej,
• doradca metodyczny, nauczyciel konsultant, przedstawiciel organu sprawującego nadzór pedagogiczny albo nauczyciel dyplomowany, który naucza tego samego przedmiotu lub prowadzi ten sam rodzaj zajęć, z tej samej lub innej szkoły,
• przedstawiciel wskazanej przez nauczyciela organizacji związkowej (na żądanie nauczyciela).

Komisja ta dokona godzinnej obserwacji zajęć prowadzonych przez nauczycielem. Następnie omówi z nauczycielem te zajęcia.

W związku z omówieniem z nauczycielem będzie przeprowadzana rozmowa dotycząca:

• zastosowanych przez nauczyciela metod i form pracy,
• indywidualizacji nauczania, w trakcie której nauczyciel wykonuje zadanie wskazane przez komisję z użyciem narzędzi multimedialnych, o ile narzędzia takie nie były wykorzystane w trakcie tych zajęć.

Na tej podstawie komisja wyda pozytywną lub negatywną opinię na temat zajęć. W przypadku opinii pozytywnej nauczyciel będzie mógł składać wniosek o nadanie stopnia mianowanego. Z kolei w razie opinii negatywnej nauczycielowi pozostanie:

• wniosek do dyrektora o ponowną komisyjną obserwację zajęć (w terminie 14 dni od otrzymania opinii) albo
• odbycie dodatkowego przygotowanie do zawodu w wymiarze 1 roku i 9 miesięcy.

Jeżeli zaś po ponownej obserwacji zajęć komisja wyda opinię negatywną, wtedy nauczycielowi pozostanie jedynie dodatkowe przygotowanie do zawodu przez 1 rok i 9 miesięcy.

Po zakończeniu okresu przygotowania do zawodu nauczycielowi wystawia się zaświadczenie dotyczące tego okresu. Musi ono zawierać informacje o:

• odbyciu przez nauczyciela przygotowania do zawodu nauczyciela,
• wymiarze zatrudnienia nauczyciela oraz nauczanym przez niego przedmiocie lub rodzaju prowadzonych zajęć w okresie przygotowania do zawodu (w tym wszystkie szkoły, w których nauczyciel odbywał przygotowanie do zawodu nauczyciela),
• przyczynie ewentualnego skrócenia okresu przygotowania do zawodu i zgodzie dyrektora na to skrócenie (jeżeli była wymagana – zob. wyżej),
• ewentualnym odbyciu przez nauczyciela dodatkowego przygotowania do zawodu nauczyciela, wymiarze zatrudnienia nauczyciela oraz nauczanym przez niego przedmiocie lub rodzaju prowadzonych zajęć w tym okresie.

Po upływie okresu przygotowania do zawodu nauczyciel będzie mógł złożyć do organu prowadzącego wniosek o podjęcie postępowania egzaminacyjnego.

Wniosek wraz z załącznikami będzie oczywiście poddawany weryfikacji formalnej. W razie stwierdzenia braków formalnych organ wskaże te braki i wezwie nauczyciela do ich usunięcia w terminie 14 dni. Nieusunięcie braków w terminie spowoduje zaś pozostawienie wniosku bez rozpoznania.

Jeżeli wniosek nauczyciela spełni wymogi formalne, wówczas nauczyciel przystąpi do egzaminu przed komisją egzaminacyjną powoływaną przez organ prowadzący. Skład komisji nie zmieni się i tak jak dotychczas wejdą do niej:

• przedstawiciel organu prowadzącego szkołę, jako jej przewodniczący,
• przedstawiciel organu sprawującego nadzór pedagogiczny,
• dyrektor szkoły,
• 2 eksperci z listy ekspertów ustalonej przez MEiN,
• Przedstawiciel wskazanego we wniosku przez nauczyciela związku zawodowego.

Podczas egzaminu komisja będzie:

• zadawała pytania dotyczące wymagań na stopień nauczyciela mianowanego,
• wskaże problem związany z pracą, który nauczyciel będzie musiał rozwiązać podczas egzaminu.

Następnie zostanie zorganizowane głosowanie, podczas którego każdy z członków komisji oceni nauczyciela w skali od 0 do 10 punktów. Nauczyciel będzie musiał osiągnąć średnią arytmetyczną w wysokości co najmniej 7 punktów, przy czym w jeżeli liczba członków komisji egzaminacyjnej będzie większa niż 3, odrzuci się jedną najwyższą i jedną najniższą ocenę punktową.

Na koniec komisja egzaminacyjna wyda nauczycielowi zaświadczenie o zdaniu egzaminu.

W przypadku niezdania egzaminu nauczyciel będzie mógł ponownie odbyć dodatkowe przygotowanie do zawodu (1 rok i 9 miesięcy), podczas którego ponownie zostanie zorganizowana komisyjna obserwacja zajęć. Natomiast jeśli w ciągu 6 lat od rozpoczęcia przygotowania do zawodu nauczyciel nie uzyska stopnia mianowanego, wtedy dyrektor będzie musiał rozwiązać z nim stosunek pracy. Do 6-letniego okresu nie będą jednak zaliczane:

• okresy zatrudnienia w szkole w wymiarze niższym niż 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć zgodnie.
• okresy nieobecności nauczyciela w pracy trwającej nieprzerwanie dłużej niż 30 dni, z wyjątkiem okresów urlopu wypoczynkowego.

Zwieńczeniem będzie oczywiście wydanie aktu nadania stopnia awansu zawodowego nauczyciela mianowanego. Właśnie wtedy nastąpi awans na stopień nauczyciela mianowanego.

Aby ubiegać się o stopień dyplomowanego, nauczyciel będzie musiał pozostawać w zatrudnieniu przez określony czas. Okres ten będzie liczony od dnia uzyskania stopnia nauczyciela mianowanego. Nauczyciel nie będzie już odbywał ani stażu, ani okresu przygotowania do zawodu.

W tym okresie wymagana będzie trzecia ocena pracy nauczyciela – w ostatnim roku wspomnianego okresu zatrudnienia. Przy czym ocena nie będzie wówczas dokonywana z urzędu, lecz na wniosek nauczyciela. Ocena będzie obejmowała 3 ostatnie lata pracy.

Aby móc ubiegać się o stopień dyplomowanego, nauczyciel będzie musiał uzyskać co najmniej bardzo dobrą ocenę pracy.

Po zakończeniu wymaganego okresu karencji dyrektor wydaje nauczycielowi zaświadczenie dotyczące tego okresu. Powinno ono zawierać:

• informację o wymiarze zatrudnienia nauczyciela i nauczanym przez niego
• przedmiocie lub rodzaju prowadzonych zajęć w okresie karencji (w przypadku nieuzyskania akceptacji komisji kwalifikacyjnej także w dodatkowym okresie karencji) wraz ze wskazaniem
• informację o przyczynie skrócenia okresu karencji (jeżeli dotyczy).

Po upływie wskazanego okresu nauczyciel będzie mógł wreszcie składać wniosek o podjęcie postępowania o nadanie stopnia dyplomowanego do właściwego kuratora oświaty.

Tak jak na etapie awansu na stopień mianowanego organ będzie badał od strony formalnej wniosek i załączniki. W związku z tym będzie mógł wezwać nauczyciela do usunięcia braków.

W następnym kroku organ nadzoru powoła komisję kwalifikacyjną w składzie:

• przedstawiciel organu sprawującego nadzór pedagogiczny,
• dyrektor szkoły, z wyjątkiem przypadku gdy o awans ubiega się dyrektor szkoły,
• 2 eksperci z listy ekspertów prowadzonej przez MEiN,
• przedstawiciele organu prowadzącego szkołę i organu sprawującego nadzór pedagogiczny jako obserwatorzy (opcjonalnie),
• wchodzi przedstawiciel wskazanego we wniosku związku zawodowego (na wniosek nauczyciela).

W dalszej kolejności, po zawiadomieniu nauczyciela o posiedzeniu komisji (z 7-dniowym wyprzedzeniem) zostanie zorganizowana rozmowa kwalifikacyjna. Podczas tej rozmowy komisja zapozna się z oceną pracy nauczyciela a także opisem i analizą sposobu realizacji wymagań. Potem zaś przeprowadzi rozmowę, w trakcie której nauczyciel:

• dokona prezentacji dorobku zawodowego;
• odpowie na pytania członków komisji kwalifikacyjnej dotyczące działań i zadań zrealizowanych przez nauczyciela na rzecz oświaty oraz ich efektów, w zakresie wspomnianych wymagań.

Spełnienie tych wymagań zostanie poddane ocenie przez każdego z członków komisji (w skali od 0 do 10)  - wymagane quorum to 2/3 składu komisji. Nauczyciel będzie musiał osiągnąć średnią arytmetyczną na poziomie co najmniej 7 punktów. To pozwoli mu na otrzymanie zaświadczenia o akceptacji komisji kwalifikacyjnej.

Całą procedurę zwieńczy akt nadania stopnia awansu zawodowego nauczyciela dyplomowanego.

Źródło:

• projekt rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli