RPO: 500 mln zł dla przedszkoli

Prowadzenie przedszkoli jest zadaniem własnym gminy. Na jego realizację jednostki samorządu terytorialnego nie otrzymują środków z budżetu państwa. Finansowanie przedszkoli, podobnie jak większości zadań własnych gminy, odbywa się w oparciu o jej dochody. Liczba miejsc w placówkach zależy zatem między innymi od sytuacji finansowej jednostki samorządu terytorialnego. Mniej zamożne gminy nie mogą sobie pozwolić na zwiększenie liczby, a czasem nawet na utrzymanie już istniejących, miejsc w przedszkolach i innych formach wychowania przedszkolnego.

Objęcie edukacją i wychowaniem przedszkolnym jak największej liczby dzieci należy do najważniejszych cywilizacyjnych wyzwań stojących obecnie przed Europą. Na fakt ten zwrócono uwagę między innymi w konkluzjach Rady Unii Europejskiej z dnia 12 maja 2009 r. w sprawie strategicznych ram europejskiej współpracy w dziedzinie kształcenia i szkolenia. Wczesna nauka i opieka przedszkolna sprzyja wyrównywaniu szans edukacyjnych, dzięki czemu wszystkie dzieci, także te pochodzące ze środowisk zagrożonych wykluczeniem społecznym, mogą rozpocząć naukę w szkole z takim samym zasobem wiedzy i umiejętności. Osiągnięcie tego celu wymaga jednak stworzenia sieci przedszkoli dostosowanych do potrzeb najmniej zamożnej części społeczeństwa. Przedszkola, w których miejsca dostępne są wyłącznie dla rodzin znajdujących się dobrej sytuacji finansowej, nie tylko nie mogą spełniać opisanej funkcji, ale prowadzą wręcz do pogłębienia różnic pomiędzy rodzinami oram między dziećmi. Różnicowanie dostępu do placówek, w zależności od stopnia zamożności gminy, prowadzi w istocie do tych samych konsekwencji.

Edukacja i wychowanie przedszkolne jest bezpłatne jedynie w ustalonym przez organ prowadzący wymiarze godzin (minimum 5 godzin dziennie). Całodzienna nauka i opieka w przedszkolu publicznym, co do zasady, jest zatem odpłatna. RPO otrzymuje wiele skarg rodziców dzieci w wieku przedszkolnym, którzy wskazują na problem niedostatku miejsc w placówkach publicznych. Jak wynika z ich relacji, przedszkola często w pierwszej kolejności przyjmują te dzieci, które będą korzystały z opieki w wymiarze przekraczającym bezpłatne minimum. W efekcie, mniej zamożne rodziny, które nie mogą sobie pozwolić na pokrycie opłat, mają ograniczony dostęp do edukacji i opieki oferowanej przez publiczne przedszkola.

Podjęcie starań zmierzających do upowszechnienia edukacji przedszkolnej wydaje się stanowić przede wszystkim zadanie organów centralnych państwa. Brak wsparcia w prowadzeniu przedszkoli może prowadzić do dalszego narastania różnic w dostępności wczesnej edukacji, co nie sprzyja wyrównywaniu szans edukacyjnych dzieci.

Źródło:

• Wystąpienie Rzecznika Praw Obywatelskich do Ministra Edukacji Narodowej z 8 sierpnia 2012 r., RPO - 707100 - I/12/NC.