W odpowiedzi na wystąpienie Rzecznika Praw Obywatelskich, resort edukacji wyraził stanowisko, że powoływanie przez gminy spółek z o.o. w celu przekazania im prowadzenia przedszkoli, szkół podstawowych i gimnazjów narusza przepisy art. 5 ust. 5 oraz art. 104 ust. 1 i art. 105 UoSO.

Niepokojące sygnały napływały do RPO

Rzecznika Praw Obywatelskich zaniepokoiło przejmowanie prowadzania publicznych szkół przez szkółki komunalne. Zdaniem przedstawicieli części jednostek samorządu terytorialnego takie rozwiązanie jest zgodne z prawem. 27 czerwca 2012 r. RPO skierował wystąpienie do resortu edukacji, w którym zwrócił się z prośbą o zajęcie stanowiska tej sprawie.

Więcej na temat wystąpienia Rzecznika w artykule „ RPO: Spółki komunalne nie powinny prowadzić szkół publicznych”.

MEN - prowadzenie publicznych szkół to zadanie własne gminy

11 lipca 2012 r. Ministerstwo udzieliło odpowiedzi podzielającej pogląd Rzecznika. Ministerstwo przypomniało, że publicznych przedszkoli, szkół podstawowych oraz gimnazjów, za wyjątkiem szkół podstawowych specjalnych i gimnazjów specjalnych, szkół artystycznych oraz szkół przy zakładach karnych, zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich jest zadaniem własnym gminy.

Gmina nie może przekazać swoich obowiązków innej osobie prawnej

Ministerstwo wskazało także na wyrok NSA z 5 grudnia 2006 r. , zgodnie z którym „przepis art. 5 ust. 5 ustawy oświatowej mówiący, że zakładanie i prowadzenie publicznych przedszkoli, szkół podstawowych oraz gimnazjów należy do zadań własnych gmin należy rozumieć w sposób jednoznaczny, iż podmiotem obowiązanym do zakładania i prowadzenia publicznych szkół podstawowych, gimnazjów i przedszkoli jest gmina. Obowiązek gminy polegający na zakładaniu i prowadzeniu publicznych placówek oświatowych nie może być przekazany odrębnej osobie prawnej".

Przekazanie obowiązków może prowadzić do obejścia prawa

Zdaniem MEN, jednostki samorządu mogą współpracować z innymi podmiotami przy wykonywaniu swych zadań, ale współpraca ta nie może prowadzić do wyzbycia się przez nie odpowiedzialności za realizację obowiązkowych zadań. Ponadto, opisane na wstępie działania należałoby ocenić jako zmierzające do obejścia przepisów prawa, przede wszystkim przepisów Karty Nauczyciela, która w pełnym zakresie obowiązuje nauczycieli zatrudnionych w szkołach publicznych prowadzonych przez j.s.t., natomiast nauczycieli szkół publicznych prowadzonych przez osoby prawne niebędące j.s.t. w zakresie ograniczonym.

Źródło informacji:

Odpowiedź Ministerstwa Edukacji Narodowej z 11 lipca 2012 r., znak pisma DKOW-WOKO/AAS-5015-187/12.
Strona internetowa Rzecznika Praw Obywatelskich (www.rpo.gov.pl).