W nowym systemie awansu zawodowego nauczycieli opiekun stażu ma zostać zastąpiony mentorem dla początkującego nauczyciela. Podstawowym zadaniem mentora będzie wspieranie początkującego nauczyciela procesie wdrażania się do pracy w zawodzie. Kto zostanie mentorem? Jaką rolę w awansie będzie odgrywał?

Z artykułu dowiesz się:

Komu dyrektor powierzy funkcję mentora w szkole publicznej i niepublicznej?
W których przypadkach mentorem będzie mógł zostać dyrektor szkoły?
Jakie będą różnice w zadaniach mentora i opiekuna stażu?
Co z opiekunami stażu przydzielonymi nauczycielom realizującym staże na starych zasadach?

Kto może zostać mentorem początkującego nauczyciela?

Nauczycielowi odbywającemu przygotowanie do zawodu nauczyciela dyrektor szkoły przydziela spośród nauczycieli mianowanych lub dyplomowanych mentora. Co do zasady mentorem nie może być nauczyciel zajmujący stanowisko kierownicze. Wyjątkiem są przedszkola, szkoły i placówki, o których mowa w art. 1 ust. 2 pkt 1a i 2 Karty Nauczyciela. Chodzi o:

szkoły polskie, o których mowa w art. 4 pkt 29d ustawy Prawo oświatowe, czyli szkoły i zespoły szkół przy przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych i przedstawicielstwach wojskowych Rzeczypospolitej Polskiej,
publiczne przedszkola, szkoły i placówki prowadzone przez osoby fizyczne oraz osoby prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego,
przedszkola niepubliczne, niepubliczne placówki oraz szkoły niepubliczne i niepubliczne szkoły artystyczne o uprawnieniach publicznych szkół artystycznych,
publiczne inne formy wychowania przedszkolnego prowadzone przez osoby fizyczne oraz osoby prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego,
niepubliczne inne formy wychowania przedszkolnego.

W wymienionych powyżej przedszkolach, szkołach i placówkach może być nauczyciel zajmujący stanowisko kierownicze. Nauczyciel ten musi jednak posiadać stopień nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego.

Czy od 1 września 2022 r. mentorem, który będzie wspierał nauczyciela w trakcie awansu na stopień nauczyciela mianowanego może być dyrektor przedszkola nie posiadający stopnia awansu zawodowego (przedszkole niepubliczne)?

Nie. Projekt planowanych zmian zakłada, że mentorem w przedszkolu niepublicznym będzie mógł być nauczyciel mianowany lub dyplomowany zajmujący stanowisko kierownicze. Zatem dyrektor przedszkola nie posiadający stopnia awansu zawodowego nie będzie mógł być mentorem.

Widzimy zatem ważną różnicę w porównaniu do dotychczasowej możliwości pełnienia funkcji opiekuna stażu. Funkcję opiekuna stażu np. w przedszkolach i szkołach niepublicznych może bowiem pełnić nauczyciel na stanowisku kierowniczym, który posiada co najmniej stopień nauczyciela kontraktowego.

Mentor tylko w okresie przygotowania do zawodu nauczyciela – nie zawsze 3 lata i 9 miesięcy

Jak zaznaczono wcześniej, dyrektor przydziela mentora nauczycielom w okresie przygotowania do wykonywania zawodu nauczyciela. Co do zasady więc – pełnienie tej funkcji będzie trwało przez okres 3 lat i 9 miesięcy. Może jednak zdarzyć się, że będzie trwało krócej.

Nowelizacja zakłada bowiem, że nauczyciel, który uzyska negatywną ocenę pracy w drugim roku przygotowania do zawodu, nie może być ponownie zatrudniony w tej samej szkole do czasu uzyskania stopnia nauczyciela mianowanego. Dla mentora negatywna ocena pracy nauczyciela uzyskana w drugim roku pracy nauczyciela oznacza zatem zaprzestanie pełnienia funkcji ze względu na rozwiązanie stosunku pracy z początkującym nauczycielem.

Nauczycielom mianowanym w okresie pracy wymaganym do przepracowania przed podjęciem postępowania kwalifikacyjnego na stopień nauczyciela dyplomowanego nie przydziela się mentora.

Zadania mentora – czym różnią się od zadań opiekuna stażu?

Analiza porównawcza przepisów projektowanej Karty Nauczyciela oraz rozporządzenia MEN z 26 lipca 2018 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli pozwala zauważyć, że zadania mentora nie będą istotnie różniły się od zadań opiekuna stażu w dotychczasowym systemie awansu zawodowego. Opiekuna stażu przydzielano dla nauczyciela stażysty i nauczyciela kontraktowego – mentor ma być wsparciem w okresie przygotowania do wykonywania zawodu nauczyciela.

Zasadniczą różnicą jest likwidacja stażu (zastępuje go staż pracy w szkole), a co za tym idzie – rezygnacja z obowiązku opracowania planu rozwoju zawodowego oraz sprawozdania z jego realizacji.

Zadania mentora

Zadania opiekuna stażu

wspieranie na bieżąco nauczyciela w procesie wdrażania do pracy w zawodzie, w tym zapoznanie go z dokumentacją przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz innymi dokumentami obowiązującymi w szkole;
udzielanie nauczycielowi pomocy w doborze właściwych form doskonalenia zawodowego;
dzielenie się z nauczycielem wiedzą i doświadczeniem w zakresie niezbędnym do efektywnej realizacji obowiązków nauczyciela;
umożliwienie nauczycielowi obserwowania prowadzonych przez siebie zajęć oraz omawianie z nim tych zajęć;
obserwowanie zajęć prowadzonych przez nauczyciela oraz omawianie ich z tym nauczycielem;
inspirowanie i zachęcanie nauczyciela do podejmowania wyzwań zawodowych.

Mentor jest również obowiązany poszerzać swoją wiedzę i doskonalić umiejętności w zakresie niezbędnym do pełnienia funkcji mentora.

współpraca z nauczycielem odbywającym staż i wspieranie go w procesie wdrażania do pracy w zawodzie, w tym w przypadku nauczyciela stażysty zapoznanie go z dokumentami obowiązującymi w danej szkole, w szczególności z dokumentacją przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej;
współpraca z nauczycielem odbywającym staż w opracowaniu planu rozwoju zawodowego, w szczególności udzielanie mu pomocy w doborze właściwych form doskonalenia zawodowego;
wspieranie nauczyciela odbywającego staż w realizacji obowiązków zawodowych;
umożliwianie nauczycielowi odbywającemu staż obserwowania prowadzonych przez siebie zajęć;
obserwowanie zajęć prowadzonych przez nauczyciela odbywającego staż;
dzielenie się z nauczycielem odbywającym staż swoją wiedzą i doświadczeniem, w szczególności omawianie z nauczycielem zajęć prowadzonych przez siebie oraz przez nauczyciela;
inspirowanie i zachęcanie nauczyciela odbywającego staż do podejmowania wyzwań zawodowych;

Zadaniem opiekuna jest również doskonalenie wiedzy i umiejętności w zakresie niezbędnym do pełnienia roli opiekuna stażu.

Udział mentora w ocenie pracy w czasie awansu zawodowego nauczycieli

W dotychczasowym systemie awansu zawodowego opiekun stażu, oprócz wspierania nauczyciela, uczestniczył również w procesie dokonywania oceny dorobku zawodowego. Nowelizacja Karty Nauczyciela zakłada, że mentor będzie brał udział w ocenie pracy nauczyciela w okresie przygotowania do zawodu.

Ocena pracy nauczyciela odbywającego przygotowanie do wykonywania zawodu będzie dokonywana dwa razy – w pierwszym oraz w ostatnim roku tego przygotowania.

Przy dokonywaniu oceny pracy nauczyciela odbywającego przygotowanie do zawodu nauczyciela dyrektor szkoły będzie bowiem zasięgał opinii mentora. Mentor będzie przedstawiał pisemną opinię w terminie 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o dokonywanej ocenie pracy nauczyciela.

Nieprzedstawienie opinii przez mentora nie wstrzyma dokonywania oceny pracy nauczyciela.

Przed oceną pracy – obserwowanie zajęć

Każdy nauczyciel w okresie przygotowania do zawodu będzie zobowiązany do dwukrotnego przeprowadzenia tzw. zajęć obserwowanych.

Przed dokonaniem pierwszej oceny (tj. w drugim roku odbywania przygotowania) nauczyciel będzie musiał przeprowadzić zajęcia w obecności dyrektora, mentora oraz doradcy metodycznego, nauczyciela konsultanta, przedstawiciela organu nadzoru pedagogicznego lub nauczyciela dyplomowanego uczącego tego samego przedmiotu (lub prowadzącego te same zajęcia). Osoby te następnie omówią z nauczycielem przeprowadzone zajęcia.

Takie obserwowane zajęcia nauczyciel przeprowadzi również przed dokonaniem oceny pracy w ostatnim roku przygotowania zawodowego. Co jednak ważne – tych zajęć nie będzie już obserwował mentor.

Dodatek funkcyjny dla mentora

Analogicznie, jak w przypadku opiekuna stażu, dla mentora przewidziany jest dodatek funkcyjny dla mentora. Wysokość tego dodatku nie będzie określona odgórnie – ustali ją organ prowadzący w regulaminie wynagradzania nauczycieli.

Co z opiekunami stażu po nowelizacji Karty Nauczyciela?

Nauczyciele pełniący funkcję opiekuna stażu dla nauczycieli, którzy rozpoczęli i kontynuują awans zawodowy na starych zasadach, będą pełnili ją do uzyskania przez nauczycieli stopnia nauczyciela mianowanego. Co jednak ważne – nie dłużej niż do 31 sierpnia 2027 r., ponieważ tylko do tego czasu nauczyciel będzie mógł ubiegać o awans na stopień nauczyciela mianowanego na starych zasadach.